baba

Cebuano Word: baba
(Typical English translation: “mouth”)

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun
• Core meaning: the external opening through which a person or animal eats, speaks, or breathes; the mouth
• Everyday example sentences
  • Masakit ang akong baba. – My mouth hurts.
  • Ayaw pag-saba, gipuno pa nimo ang imong baba ug pagkaon. – Do not talk; your mouth is still full of food.
  • Palihog tabuni ang imong baba kung mo-ubo ka. – Please cover your mouth when you cough.
  • Nag-dugo ang iyang baba pagkahuman sa dula. – His mouth was bleeding after the game.
  • Bahaw pa gyud ang baba sa bata. – The child’s mouth still smells of food.

2. Singular & Plural Forms

• Singular: baba
• Plural: mga baba (“mouths”)

3. Typical Positions in a Sentence

• Subject: Ang baba nag-sulti sa tinuod. – The mouth speaks the truth.
• Direct object: Hugasi ang imong baba ug tubig asin. – Rinse your mouth with salt water.
• Prepositional phrase: Nasamdan siya sa baba kagabii. – He was injured on the mouth last night.

4. Common Collocations

• masakit nga baba – sore mouth
• baradong baba – blocked / stuffed mouth (after dental work)
• pula nga baba – red mouth
• bahaw nga baba – mouth that smells of food
• taboni ang baba – cover the mouth

5. Detailed Usage

Baba stays unchanged for singular and plural; add mga for clarity when several mouths are meant. The word appears in medical, hygienic, and figurative expressions (e.g., “dakô ug baba” – someone who talks too much, literally “big-mouthed”). It should not be confused with Tagalog “baba” meaning “chin” or “down.”

6. Common Mistakes and Things to Watch For

• Using Tagalog structure: “Masakit ang baba ko” (Tagalog order) instead of Cebuano “Masakit ang akong baba.”
• Forgetting mga when clearly plural.
• Dropping the article ang/sa in complete sentences.
• Misplacing possessive pronouns before the noun in formal writing.

7. Conversational Phrases

1. Masakit akong baba. – My mouth is sore.
2. Tabuni imong baba, baho kaayo. – Cover your mouth, it really stinks.
3. Naa pa kay pagkaon sa imong baba. – You still have food in your mouth.
4. Nagdugo akong baba! – My mouth is bleeding!
5. Ayaw pag-yawyaw, dakô ra kaayo kag baba. – Stop complaining; you talk too much.

8. Conversation Exchanges Using baba

1. A: Naa bay problema sa imong baba?
   B: Oo, masakit gyud akong baba karon.
2. A: Ngano tabon man ka sa imong baba?
   B: Kay nag-ubo ko, gusto ko mosunod sa etiketa.
3. A: Nalimpyo na nimo ang imong mga ngipon?
   B: Oo; gilimpyohan pud nako ang akong baba ug tubig asin.
4. A: Nakita nimo ang dugo?
   B: Oo, nigawas gikan sa akong baba.
5. A: Pwede ba ka mosulti og klaro?
   B: Lisod, kay puno pa akong baba ug pagkaon.

Questions

Q1. Unsay problema sa imong baba karon?
A. Masakit ang akong baba karon.
B. Baba karon masakit akong ang.
C. Karon masakit ang baba akong.

Q2. Nagdugo ba imong baba kagabii?
A. Kagabii ba imong baba nagdugo?
B. Nagdugo kagabii ba imong baba.
C. Nagdugo ba imong baba kagabii.

Q3. Giunsa nimo pag-tabon sa imong baba kung mo-ubo ka?
A. Gitabonan nako sa panyo ang akong baba kung mo-ubo ko.
B. Kung mo-ubo ko gitabonan panyo sa akong baba nako.
C. Gitabonan panyo ako kung mo-ubo ang akong baba.

Q4. Asa nimo gibutang ang tisyu para sa imong baba?
A. Gibutang nako sa lamesa ang tisyu para sa akong baba.
B. Para sa akong baba gibutang ang tisyu nako sa lamesa.
C. Sa lamesa gibutang tisyu para sa akong baba nako.

Q5. Kinsay nagsultig daghan gamit ang iyang baba sa klase?
A. Si Marco nagsultig daghan gamit ang iyang baba sa klase.
B. Gamit iyang baba nagsultig daghan si Marco sa klase.
C. Sa klase si Marco gamit iyang baba nagsultig daghan.

Answer

1. Q1 – Correct:A
   • Sentence order: predicate Masakit + subject phrase ang akong baba karon.
   • B and C break normal predicate–subject order.
2. Q2 – Correct:C
   • Keeps Yes/No-question form: verb nagdugo immediately after ba, time last.
   • A and B misplace ba or time phrase.
3. Q3 – Correct:A
   • Verb Gitabonan nako (I cover) + object + conditional clause; clear flow.
   • B and C scramble pronouns and object placement.
4. Q4 – Correct:A
   • Verb Gibutang nako + location phrase sa lamesa + object.
   • B and C mis-order the indirect object and pronoun.
5. Q5 – Correct:A
   • Proper subject–predicate order with subject marker Si before the name.
   • B and C mix adverbials and subject markers incorrectly.