▸ 1. Part of Speech & Meaning
• Part of speech: numeral / determiner
• Meaning: “eight hundred (800)”
Walo ka gatos ka estudyante ang mipirma sa petisyon.
→ Eight hundred students signed the petition.
Nag-order ko og walo ka gatos ka puto.
→ I ordered 800 rice cakes.
Walo ka gatos ra ko ka minuto nag-hulat.
→ I waited only 800 minutes.
▸ 2. Native or Spanish?
- Native (Cebuano): walo ka gatos
- Spanish-based: otsosyentos or otshosyentos (from ochocientos)
▸ 3. When Each Form Is Used
- Counting people / things: native walo ka gatos is normal.
- Money, phone digits, codes: many switch to otsosyentos or English “eight-hundred.”
- Ordinals: native prefix → ika-walo ka gatos (“800ᵗʰ”).
- Tip: stick to one system per sentence; don’t mix native and Spanish numbers in the same clause.
▸ 4. How to Use walo ka gatos
walo ka gatos ka + Noun
Walo ka gatos ka tiket among gipalit.
- Short patterns: walo ka gatos ra (only 800) / walo ka gatos pa (800 more)
- Frequency: Walo ka gatos ka beses siya mi-praktis sa usa ka tuig.
- Ordinal: ika-walo ka gatos = 800ᵗʰ
▸ 5. Five Common Pitfalls
- Missing ka → ✗ walo ka gatos mangga
- Double plural → ✗ walo ka gatos ka mga tawo
- Switching to Spanish mid-sentence → keep one number system.
- Word-order flip → ✗ mangga walo ka gatos ka
- Using cardinal where ordinal is needed (ika-walo ka gatos, not walo ka gatos)
▸ 6. Handy Collocations
- walo ka gatos ka piraso / tawo / pesos
- walo ka gatos ra — only 800
- walo ka gatos pa — 800 more
- ika-walo ka gatos — 800ᵗʰ
- sa walo ka gatos ka adlaw — in 800 days
▸ 7. Learner Alerts
- Phone numbers and prices are usually read otsosyentos or “eight-hundred.”
- Pronounce /WA-lo ka GA-tos/ (stress on WA and GA).
- Avoid Tagalog walong-daan in pure Cebuano contexts.
- Use mga or hapit for approximations (e.g., hapit walo ka gatos “almost 800”).
▸ 8. Frequently Used Phrases
- Walo ka gatos ra mi kabuok karon. — “We’re only eight-hundred now.”
- Pwede ko mangayo og walo ka gatos pa ka kutsara? — “May I have 800 more spoons?”
- Walo ka gatos na lang ang nahibilin. — “Only 800 are left.”
- Magkita ta mga walo ka gatos ka oras gikan karon. — “Let’s meet about 800 hours from now.”
- Walo ka gatos ka beses nako gisulayan—nakaya ra gyud! — “I tried 800 times and finally did it!”
▸ 9. Simple Everyday Dialogues
| # | Cebuano Question | Cebuano Answer | English Translation |
|---|---|---|---|
| 1 | Walo ka gatos ba ka itlog imong gipalit? | Oo, walo ka gatos gyud tanan. | “Did you buy 800 eggs?” — “Yes, a full eight-hundred.” |
| 2 | Pila kabuok estudyante ang ni-abot? Walo ka gatos? | Dili, pito-ka-gatos ug singko ra. | “How many students arrived—800?” — “No, only 705.” |
| 3 | Pwede ta mu-order og walo ka gatos ka kopya? | Pwede, pero mahuman ugma pa. | “Can we order 800 copies?” — “Sure, but they’ll be ready tomorrow.” |
| 4 | Unsa kadugay? Walo ka gatos ka minuto? | Murag sobra, mga unom-ka-gatos ra guro. | “How long—800 minutes?” — “Too long, maybe 600 only.” |
| 5 | Nahuman na nimo ang walo ka gatos ka report? | Hapit na, naa pa koy baynte. | “Finished the 800 reports?” — “Almost, 20 left.” |
▸ 10. Multiple-Choice Dialogue Questions
Q1. Walo ka gatos ba ka libro imong gipalit?
A. Libro walo ka gatos ka akong gipalit.
B. Gipalit ko walo ka gatos ka libro. ✅
C. Walo ka gatos ka libro akong gipalit.
Q2. Walo ka gatos ba mo ka adlaw mag-puyo dinhi?
A. Mag-puyo dinhi mo walo ka gatos ka adlaw.
B. Dinhi walo ka gatos ka adlaw mo mag-puyo.
C. Mo mag-puyo dinhi walo ka gatos ka adlaw. ✅
Q3. Walo ka gatos ba ka bata ang nag-dula sa gawas?
A. Sa gawas nag-dula walo ka gatos ka bata.
B. Walo ka gatos ka bata nag-dula sa gawas. ✅
C. Nag-dula walo ka gatos ka bata sa gawas.
Q4. Walo ka gatos ba ta ka botelya ang paliton?
A. Paliton ta walo ka gatos ka botelya. ✅
B. Botelya walo ka gatos ka paliton ta.
C. Ta walo ka gatos ka botelya paliton.
Q5. Walo ka gatos ba sila ka beses ni-adto didto?
A. Didto sila walo ka gatos ka beses ni-adto.
B. Walo ka gatos ka beses sila didto ni-adto.
C. Ni-adto sila didto walo ka gatos ka beses. ✅
▸ Answer Key & Explanations
- Q1 – B: Verb before object; A/C break normal order.
- Q2 – C: Helper mo then verb → place → numeral; others mis-place parts.
- Q3 – B: Subject phrase then verb is smooth; A/C move adverbial awkwardly.
- Q4 – A: Imperative Paliton ta plus full object is correct; others split components.
- Q5 – C: Frequency phrase best at clause end; A/B invert elements.
« Back to Glossary Index
