babaye

Cebuano Word: babaye — woman, female person

1. Part of Speech

• Noun

2. Singular & Plural

3. Typical Sentence Position

• Subject: Ang babaye nagtudlo sa klase. — The woman is teaching the class.
• Object / Complement: Gipasidungog nila ang babaye — They honored the woman.
• After prepositions: Alang sa babaye — For the woman

4. Common Collocations

• mga babaye – women
• batan-ong babaye – young woman
• maayong babaye – good/kind woman
• babaye nga Pilipino – Filipino woman
• babaye ug lalaki – woman and man

5. Detailed Usage

• Core meaning: Refers to an adult female human.
• Age distinction: For “girl,” say bata nga babaye (“female child”).
• Descriptive linkers: Attach adjectives with nga (e.g., dungganong babaye “honorable woman”).
• Gender emphasis: In mixed groups specify mga babaye ug mga lalaki (“women and men”) if clarity is needed.

6. Common Mistakes to Watch For

• Forgetting mga when talking about more than one woman.
• Dropping topic markers ang/si when translating directly from English.
• Using babaye for “girl” instead of bata nga babaye.
• Misplacing adjectives without nga (e.g., daku babaye ❌ → daku nga babaye ✅).

7. Conversational Phrases

• Asa ang babaye? — Where is the woman?
  (Interrogative adverb – article – noun)
• Babaye pa gihapon siya. — She is still a woman (i.e., female).
  (Noun – aspect marker – intensifier – pronoun)
• Tabangi ang babaye, palihug. — Help the woman, please.
  (Imperative verb – article – noun – courtesy word)
• Kaila ka atong babaye? — Do you know that woman?
  (Verb – pronoun – demonstrative – noun)
• Ang babaye nag-smile kanako. — The woman smiled at me.
  (Article – noun – verb – preposition – pronoun)

8. Conversation Exchanges

Conversation 1
A: Asa nag-trabaho ang babaye? — Where does the woman work?
B: Nag-trabaho siya sa ospital. — She works at the hospital.

Conversation 2
A: Kinsa ang kuyog sa babaye? — Who is with the woman?
B: Ang iyang anak kuyog niya. — Her child is with her.

Conversation 3
A: Ngano nga nag-dali ang babaye? — Why is the woman in a hurry?
B: Malate siya sa miting. — She will be late for the meeting.

Conversation 4
A: Unsa’y gipalit sa babaye? — What did the woman buy?
B: Gipalit niya ang prutas. — She bought the fruit.

Conversation 5
A: Kanus-a pa-uli ang babaye? — When will the woman go home?
B: Mo-uli siya alas-otso. — She will go home at eight.

Question–Answer Exercise

Part 1: Questions with Shuffled Answer Choices

1. Asa naglakaw ang babaye karon?
   • A. Sa dalan naglakaw ang babaye karon.
   • B. Ang babaye karon sa dalan naglakaw.
   • C. Naglakaw karon ang babaye sa dalan.
2. Unsa’y gipalit sa babaye?
   • A. Ang libro gipalit sa babaye.
   • B. Gipalit sa babaye ang libro.
   • C. Sa babaye gipalit ang libro.
3. Kinsa ang motabang sa babaye unya?
   • A. Motabang unya si Ana sa babaye ang.
   • B. Si Ana ang motabang sa babaye unya.
   • C. Ang si Ana unya motabang sa babaye.
4. Kanus-a nimo nakita ang babaye?
   • A. Kanus-a nimo nakita ang babaye.
   • B. Nakita nimo kanus-a ang babaye.
   • C. Ang babaye nakita nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-katawa ang babaye?
   • A. Ang babaye tungod sa joke nag-katawa.
   • B. Nag-katawa tungod sa joke ang babaye.
   • C. Tungod sa joke nag-katawa ang babaye.

Part 2: Correct Answers and Simple Explanations

1. Correct: A — Sa dalan naglakaw ang babaye karon.
   The location phrase “sa dalan” (on the road) comes first; verb + subject follow naturally.
2. Correct: A — Ang libro gipalit sa babaye.
   The object “ang libro” is in focus at the beginning, then the verb phrase.
3. Correct: B — Si Ana ang motabang sa babaye unya.
   Personal marker “Si” with the name, and “ang” focuses her as helper.
4. Correct: A — Kanus-a nimo nakita ang babaye.
   Interrogative adverb “Kanus-a” leads; pronoun + verb follow.
5. Correct: C — Tungod sa joke nag-katawa ang babaye.
   Cause phrase “Tungod sa joke” precedes the verb-subject sequence.