baka

Cebuano word: baka

1 　Part of speech, meaning, usage, and example sentences

Part of speech — Noun — “cow, cattle, bovine.” (Either male or female unless specified baka nga laki / baka nga babaye.)

Typical meaning & use
Large domestic ruminant kept for meat (karne sa baka), milk (gatas sa baka), or draft power.

• Daku ug bug-at ang baka sa uma. – The cow on the farm is big and heavy.
• Gipalit nila ang usa ka baka alang sa fiesta. – They bought a cow for the fiesta.
• Gatas sa baka maoy gigamit sa keso. – Cow’s milk is used for cheese.
• Nagpahuway ang baka ilawom sa kahoy. – The cow is resting under the tree.
• Lisod kuhaon kon masuko ang baka. – It’s hard to handle when the cow gets angry.

2 　Singular & plural forms

• Singular: baka
• Plural: mga baka – cattle / cows

3 　Where to place it in a sentence

• Subject (after predicate): Bugnaw ang gatas sa baka. – The cow’s milk is cold.
• Object: Iligid ang baka ngadto sa kural. – Roll/lead the cow to the corral.
• Prepositional phrase: Nagpuyo sila tapad sa mga baka sa pastulan. – They stay beside the cattle in the pasture.

4 　Common collocations

• karne sa baka – beef
• gatas sa baka – cow’s milk
• mga baka sa pastulan – grazing cattle
• baka nga baka ron – fattening cow (ready for butchering)
• bantay-baka – cattle herder

5 　Detailed usage notes

• Verbs that pair well: pakaon (feed), sudsod (graze), patubo (fatten), dakop (round up), katay (slaughter).
• In rural speech, baka can loosely cover both cows and bulls; specify laki (bull) or babayé (cow) when needed.
• Figurative phrase: “baka nga itom” (black cow) can mean something rare or special in some local sayings.

6 　Common mistakes and things to watch out for

• Plural redundancy: duha ka mga baka ✗ → duha ka baka ✓.
• Predicate-first rule: Avoid Baka daku kaayo; use Daku kaayo ang baka.
• False friend: Tagalog baka (“maybe”) is unrelated; in Cebuano “baka” only means the animal.

7 　Five handy conversational phrases

1. Pila ang kilo sa karne sa baka? – How much is a kilo of beef?
2. Ayaw samuka ang baka samtang nagkaon. – Don’t disturb the cow while it’s eating.
3. Layo ang dagan sa mga baka kon mahadlok. – The cattle run far when frightened.
4. Presko ang gatas sa baka kung bag-o pa gipiga. – Cow’s milk is fresh when just milked.
5. Bug-at bitaw ang trabaho sa bantay-baka. – Being a cattle herder really is hard work.

8 　Five everyday conversation exchanges

1. Q: Naa bay baka nga nagdiyeta sa imong rancho?
   A: Oo, usa ka baka among ginapugos og hilaw nga sagbot ra. – Yes, we have one cow on a grass-only diet.
2. Q: Gi-bakunahan ba nimo ang tanan nimong baka?
   A: Oo, kompleto na ilang bakuna para sa sakit. – Yes, all the cows’ vaccinations are complete.
3. Q: Tinuod ba nga mas tam-is ang gatas sa baka nga buntis?
   A: Medyo; mu-usab ang lasa basta hapit manganak ang baka. – Somewhat; the taste changes when the cow is near calving.
4. Q: Mahimo ba nato ibaligya ang duha ka baka karong semana?
   A: Mahimo, basta naa’y mo-pamalit og presyong makatarunganon. – Yes, as long as someone will buy at a fair price.
5. Q: Nag-ulan, asa nimo ipahiluna ang baka?
   A: I-pasulod nako sa daro nga kural aron dili mabasa. – I’ll put the cow inside the big pen so it won’t get wet.

9 　Multiple-choice dialogue questions

(Each interrogative must be answered by one declarative sentence; all answers include baka.)

Q1. Gitabangan ba ninyo pag-ligid ang baka sa trak?
A. Gitabangan ninyo pag-ligid sa trak ang baka.
B. Pag-ligid ninyo sa trak gitabangan ang baka.
C. Gitabangan ninyo ang baka pag-ligid sa trak.

Q2. Nag-gatas ba sila sa baka kada buntag?
A. Nag-gatas sila sa baka kada buntag.
B. Kada buntag nag-gatas sila sa baka.
C. Sila nag-gatas kada buntag sa baka.

Q3. Lig-on ba ang lawas sa baka sa uma?
A. Lawas lig-on ang baka sa uma.
B. Lig-on ang lawas sa baka sa uma.
C. Ang baka sa uma lig-on ang lawas.

Q4. I-balhin ba niya ang baka sa bag-ong kural unya?
A. I-balhin niya ang baka sa bag-ong kural unya.
B. Sa bag-ong kural i-balhin niya ang baka unya.
C. Unya i-balhin niya sa bag-ong kural ang baka.

Q5. Walay ba baka sa pulo?
A. Walay baka sa pulo.
B. Sa pulo walay baka.
C. Baka walay sa pulo.

Answer key

1. Correct: C.
   • Why correct: Verb gitabangan first, agent ninyo second, object ang baka before the purpose phrase; maintains verb-initial order.
   • A wrong: Purpose phrase misplaced before object. B wrong: Verb missing before agent, order confused.
2. Correct: A.
   • Why correct: Verb nag-gatas first, subject sila follows, object phrase last.
   • B wrong: Time phrase fronted; acceptable but not neutral. C wrong: Subject before verb.
3. Correct: B.
   • Why correct: Predicate adjective Lig-on precedes noun phrase.
   • A & C wrong: Noun placed before predicate, breaking predicate-first pattern.
4. Correct: B.
   • Why correct: Location phrase fronted for focus, verb i-balhin immediately follows agent; remains grammatically clear.
   • A repetitive; C splits time word and verb/object awkwardly.
5. Correct: A.
   • Why correct: Negative predicate walay baka leads, location phrase follows.
   • B & C wrong: Location or noun moved before predicate, less natural.