balay-tambalanan

Cebuano Word: balay-tambalanan — hospital; building where the sick are diagnosed and treated

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun (compound of balay “house” + tambalanan “place of healing”)
• Meaning: a medical facility where patients receive consultation, treatment, surgery, or confinement.
• Usage examples:
  • Ang balay-tambalanan nagdawat og pasyente 24 / 7. — “The hospital admits patients 24/7.”
  • Gidala siya sa balay-tambalanan human sa aksidente. — “He was taken to the hospital after the accident.”

2. Singular & Plural Forms

• Singular: balay-tambalanan
• Plural: mga balay-tambalanan (never balay-tambalanans)

3. Where You Would Use the Word in a Sentence

• Subject: Ang balay-tambalanan nagkinahanglan og dugang nars. — “The hospital needs more nurses.”
• Object: Bisitaha ang balay-tambalanan ugma. — “Visit the hospital tomorrow.”
• Locative: Naa siya sa balay-tambalanan karon. — “She’s in the hospital now.”

4. Common Collocations

• dakong balay-tambalanan — big hospital
• balay-tambalanan sa distrito — district hospital
• mga balay-tambalanan pribado — private hospitals
• kwarto sa balay-tambalanan — hospital room
• bills sa balay-tambalanan — hospital bills

5. Detailed Usage

• Formal synonym: ospital (Spanish loan); balay-tambalanan is nativized and heard in rural media or government notices.
• Often paired with verbs dala (bring), admit (admit), pag-awas (discharge).
• Used in compound time phrases: tulo ka adlaw sa balay-tambalanan — “three days in the hospital.”
• Figurative: “balay-tambalanan sa kalooy” — “house-hospital of mercy,” referring to charity wards.

6. Common Mistakes to Watch For

• • Pluralizing as balay-tambalanans; correct is mga balay-tambalanan.
• • Dropping the hyphen and writing balay tambalanan in official forms (hyphen keeps the compound clear).
• • Confusing balay-tambalanan (hospital) with botika (pharmacy).
• • Skipping sa / og / ang markers: adto balay-tambalanan ❌ → adto sa balay-tambalanan ✅.

7. Conversational Phrases

1. Asa ang balay-tambalanan? — “Where is the hospital?”
2. Dalha siya sa balay-tambalanan! — “Bring him to the hospital!”
3. Naa ba kay kaila sa balay-tambalanan? — “Do you know anyone in the hospital?”
4. Pila ang bayad sa balay-tambalanan? — “How much are the hospital fees?”
5. Gawas na siya sa balay-tambalanan. — “He’s already discharged from the hospital.”

8. Everyday Conversation Exchanges

Exchange 1
A: Kanus-a ka na-admit sa balay-tambalanan?
B: Niadtong Lunes pa.

Exchange 2
A: Kinsa’y nag-bantay nimo didto?
B: Akong igsoon nga babae.

Exchange 3
A: Unsa’y pinakabag-o nga serbisyo sa balay-tambalanan?
B: CT-scan nga makina.

Exchange 4
A: Ngano nga punô ang balay-tambalanan?
B: Daghang kaso sa trangkaso karon.

Exchange 5
A: Asa dapita ang emergency sa balay-tambalanan?
B: Sa likod, tupad sa parking area.

Question–Answer Exercise

Part 1 – Questions

1. Asa gitukod ang bag-ong balay-tambalanan?
   A. Ang bag-ong balay-tambalanan gitukod sa bukid.
   B. Sa bukid gitukod ang bag-ong balay-tambalanan.
   C. Gitukod ang bag-ong balay-tambalanan sa bukid.
2. Unsa’y gi-palit sa balay-tambalanan?
   A. Sa balay-tambalanan gi-palit ang X-ray machine.
   B. Gi-palit ang X-ray machine sa balay-tambalanan.
   C. Ang X-ray machine gi-palit sa balay-tambalanan.
3. Kinsa ang mo-bisita sa balay-tambalanan ugma?
   A. Si Dr. Cruz ang mo-bisita sa balay-tambalanan ugma.
   B. Ugma si Dr. Cruz mo-bisita ang sa balay-tambalanan.
   C. Ang si Dr. Cruz ugma mo-bisita sa balay-tambalanan.
4. Kanus-a nimo gi-bayran ang balay-tambalanan?
   A. Kanus-a nimo gi-bayran ang balay-tambalanan.
   B. Gi-bayran nimo kanus-a ang balay-tambalanan.
   C. Ang balay-tambalanan gi-bayran nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-huot ang balay-tambalanan karon?
   A. Tungod sa epidemya nag-huot ang balay-tambalanan karon.
   B. Nag-huot tungod sa epidemya ang balay-tambalanan karon.
   C. Ang balay-tambalanan karon tungod sa epidemya nag-huot.

Part 2 – Correct Answers

1. Correct: C — Gitukod ang bag-ong balay-tambalanan sa bukid.
   • Verb first, then subject, then location.
2. Correct: C — Ang X-ray machine gi-palit sa balay-tambalanan.
   • Highlights the purchased equipment before the verb phrase.
3. Correct: A — Si Dr. Cruz ang mo-bisita sa balay-tambalanan ugma.
   • Si + name begins the clause; ang marks him as visitor.
4. Correct: A — Kanus-a nimo gi-bayran ang balay-tambalanan.
   • Cebuano questions start with Kanus-a followed by pronoun + verb + object.
5. Correct: A — Tungod sa epidemya nag-huot ang balay-tambalanan karon.
   • States the cause first; verb-subject order follows.