bug-os

1 Part of speech, core meaning, usage, and example sentences

Part of speech: adjective (also adverb)
Core meaning: “whole,” “entire,” “complete,” “in full.”

Example sentences

• Bug-os ang akong suporta nimo. – You have my full support.
• Bug-os kaayo ang buwan kagabii. – The moon was completely full last night.
• Bug-os nga klase ang mi-attend sa field trip. – The entire class attended the field trip.
• Nag-bug-os ang iyang kalipay sa pagdaug. – Her happiness was complete upon winning.

2 Linkers and derivational patterns

• Linkers
  • -ng before a consonant → bug-o-ng report – complete report.
  • nga before a vowel / for clarity → bug-os nga lista – whole list.
• Degree & intensity
  • mas bug-os – more complete / fuller.
  • pinakabug-os – most complete / fullest.
• Reduplication & emphasis
  • bug-os-bug-os – almost whole, nearly complete.
  • bug-os gyud / bug-os kaayo – absolutely complete.
• Exclamation & abstract noun
  • Kabug-os oy! – So complete!
  • kabug-os – wholeness, entirety.
• Verb-like forms
  • mubug-os / nibug-os / nagbug-os – to become whole, to fill up.
  • pabug-osa! / pabug-oson – to make something whole / to fill completely.

3 Where to place it in a sentence

1. Predicate adjective: Ang dokumento bug-os. – The document is complete.
2. Modifier with linker: bug-os nga dokumento.
3. After emphasis: Mao ni ang bug-os nga depensa sa argumento. – This is the entire defense of the argument.

4 Common collocations

• bug-os nga adlaw – whole day
• bug-os nga pamilya – entire family
• bug-os nga libro – complete book
• bug-os nga kusog – full strength
• bug-os-bug-os nga suporta – nearly complete support

5 Detailed usage notes

“Bug-os” signals totality or completeness—whether time (bug-os nga semana), quantity (bug-os nga kilo), or abstract states (bug-os nga kasing-kasing – wholehearted).

• Linker rule: when bug-os comes before a noun, add -ng / nga; drop the linker when it follows.
• Comparison: normal mas / pinaka- pattern.
• Reduplication: bug-os-bug-os means “almost whole” or “virtually complete.”
• Verb use: nagbug-os ang attendance – attendance became complete.

6 Frequent mistakes

• Dropping linker: ✗ bug-os lista → ✓ bug-os nga lista.
• Misplacing mas: ✗ bug-os mas → ✓ mas bug-os.
• Separating pinaka: ✗ pinaka bug-os → ✓ pinakabug-os.
• Confusing bug-os (whole) with bugas (rice).
• Omitting hyphen in reduplication: ✗ bugosbugos → ✓ bug-os-bug-os.

7 Five useful conversational phrases

1. Kabug-os sa imong istorya, maka-inspire! – Your whole story is inspiring!
2. Mas bug-os ang imong pagtulon-an kung mag-practice ka adlaw-adlaw. – Your learning is more complete if you practise daily.
3. Pinakabug-os gyud ning bersyon sa dokumentaryo. – This is truly the most complete version of the documentary.
4. Bug-os-bug-os ra ang lista; duha nalang ka entry ang kulang. – The list is almost whole; only two entries missing.
5. Pabug-osa ang detalye sa report aron klaro tanan. – Fill out the details in the report so everything is complete.

8 Five short conversation exchanges

1. Q: Bug-os ba ang attendance sa meeting? – Was attendance complete at the meeting?
   A: Oo, bug-os kaayo; wala’y absente. – Yes, totally complete; no absentees.
2. Q: Ngano mas bug-os man ang coverage sa package A? – Why does package A have fuller coverage?
   A: Mas bug-os kay apil ang dental ug vision. – Fuller because dental and vision are included.
3. Q: Asa ang pinakabug-os nga archives sa siyudad? – Where are the most complete archives in the city?
   A: Sa main library pinakabug-os ang koleksiyon. – The main library has the most complete collection.
4. Q: Bug-os-bug-os na ba imong proyekto? – Is your project almost complete?
   A: Oo, deadline nalang ang kuwang. – Yes, just waiting for the deadline.
5. Q: Unsaon nato pag-pabug-os sa data? – How do we complete the data?
   A: Kolektahon nato ang responses sa last batch. – We’ll collect responses from the last batch.

9 Multiple-choice dialogue questions

Q1. Bug-os ba ang imong report?
A. Bug-os kaayo ang akong report.
B. Report bug-os kaayo ang akong.
C. Bug-os report kaayo ang akong.

Q2. Asa ang mas bug-os, ang PDF o ang printout?
A. Mas bug-os ang PDF kaysa printout.
B. Printout kaysa PDF ang mas bug-os.
C. Mas bug-os kaysa PDF ang printout.

Q3. Pinakabug-os ba kini nga bersyon sa libro?
A. Kini pinakabug-os bersyon sa libro.
B. Bersyon kini pinakabug-os sa libro.
C. Pinakabug-os kini nga bersyon sa libro.

Q4. Ngano bug-os ra imong pagsalig?
A. Bug-os ra akong pagsalig kay tested na siya.
B. Pagsalig bug-os ra akong kay tested na siya.
C. Tested na siya pagsalig bug-os ra ako kay.

Q5. Kinsa’y naay bug-os-bug-os nga plano para weekend?
A. Si Nina naay bug-os-bug-os nga plano.
B. Naay si Nina bug-os-bug-os plano.
C. Plano bug-os-bug-os naay si Nina.

Answer key

• Q1 – A Adjective phrase bug-os kaayo correctly precedes subject ang akong report. Options B & C mis-order noun and adjective.
• Q2 – A Comparative pattern “Mas bug-os ang X kaysa Y.” Other choices invert comparison pieces.
• Q3 – C Pinakabug-os stands right before kini and links with nga to bersyon. Options A & B scramble demonstrative or noun.
• Q4 – A Predicate first, reason clause after; versions B & C jumble sentence structure.
• Q5 – A Follows “naay + subject + description.” Options B & C break that or omit linker.