dagat

Cebuano Word: dagat

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

Part of speech: Noun – “sea, ocean, large body of salt water.”

Meanings & nuances

• Literal: the open sea or seashore.
• Figurative: great quantity or vastness (dagat sa mga tawo – “a sea of people”).

Example sentences

• Nindot kaayo tan-awon ang dagat sa pagsubang sa adlaw. – The sea looks beautiful at sunrise.
• Naglangoy sila sa dagat kada Sabado. – They swim in the sea every Saturday.
• Ang dagat sa impormasyon sa internet makalibog usahay. – The sea of information on the internet can be confusing at times.
• Kung taas ang balod sa dagat, delikado ang paglayag. – When the sea is rough, sailing is dangerous.
• Mi-kabuhi sila sa dagat pinaagi sa pangisda. – They make a living from the sea by fishing.

2. Singular & Plural Forms

• Singular: dagat
• Plural: mga dagat (“seas” – seldom used except for geography).

3. Typical Sentence Position

• Subject (neutral order): Bugnaw ang dagat karong buntag. – The sea is cold this morning.
• Object: Bantayi ang dagat samtang nag-langoy ang bata. – Watch the sea while the child is swimming.
• Prepositional phrase: Nag-bakasyon sila duol sa dagat. – They had a vacation near the sea.

4. Common Collocations

• baybayon sa dagat – seashore
• balod sa dagat – sea waves
• dagat-asin – sea salt
• pan-dagat – seafood (dialectal)
• dagat nga asul – blue sea

5. Detailed Usage Notes

• When specifying “to the sea” use sa dagat; when specifying “from the sea” use gikan sa dagat.
• Frequently paired verbs: langoy (swim), layag (sail), tan-aw (look at), panguha (gather, e.g., shells).
• As figure of speech, dagat conveys vastness: dagat sa kasakit (“an ocean of sorrow”).

6. Common Mistakes to Watch For

• Redundant plural marker (duha ka mga dagat ✗). Say duha ka dagat if contrasting two seas.
• Starting a declarative clause with the noun without focus: Dagat nindot kaayo ✗ → Nindot kaayo ang dagat ✓.
• Confusing dagat (sea) with suba (river) in descriptions.

7. Five Frequently Used Conversational Phrases

1. Ganahan kaayo ko sa dagat. – I really like the sea.
2. Hinay-hinaya sa pag-langoy, taas ang balod sa dagat. – Swim slowly; the sea waves are high.
3. Pahulay ta sa daplin sa dagat. – Let’s rest by the seashore.
4. Limpyo ang dagat diri, klaro ang tubig. – The sea here is clean; the water is clear.
5. Ayaw pag-labay og basura sa dagat. – Do not throw trash into the sea.

8. Five Everyday Conversation Exchanges

1. Q: Molangoy ba ka sa dagat karong hapon?
   A: Oo, kon dili kusog ang hangin sa dagat. – Yes, if the sea breeze is not strong.
2. Q: Taas ba ang balod sa dagat karon?
   A: Taas gamay, pero luwas pa man maligo. – A little high, but it is still safe to swim.
3. Q: Asa ta mag-piknik, sa suba o sa dagat?
   A: Mas ganahan ko sa dagat kay presko ang hangin. – I prefer the sea because the air is fresh.
4. Q: Nakadala ba ka og pan-dagat para sa luto?
   A: Oo, nagpamalit ko og isda ug alimango sa dagat. – Yes, I bought fish and crabs from the sea.
5. Q: Walay ba balas sa imong bag human sa dagat?
   A: Naay gamay, limpyo-on ra nako unya. – There’s a little; I’ll clean it later.

9. Multiple-Choice Dialogue Questions

Q1. Gitan-aw ba nimo ang dagat sa buntag?
A. Nimo gitan-aw ang dagat sa buntag.
B. Gitan-aw nimo ang dagat sa buntag.
C. Dagat gitan-aw nimo sa buntag.

Q2. Mopangisda ba sila sa dagat ugma?
A. Mopangisda sila sa dagat ugma.
B. Ugma mopangisda sila sa dagat.
C. Sila mopangisda sa dagat ugma.

Q3. Nindot ba ang dagat kon ting-init?
A. Ang dagat nindot kon ting-init.
B. Nindot ang dagat kon ting-init.
C. Dagat nindot ang kon ting-init.

Q4. I-likay ba niya ang plastik sa dagat?
A. I-likay niya ang plastik sa dagat.
B. Plastik i-likay niya ang sa dagat.
C. Sa dagat i-likay niya ang plastik.

Q5. Walay ba dagat sa inyong lugar?
A. Walay dagat sa inyong lugar.
B. Sa inyong lugar walay dagat.
C. Dagat walay sa inyong lugar.

Answer Key

1. Correct: B. – Verb Gitan-aw first, agent nimo second, object phrase last.
   • A & C move agent or object before the verb, disturbing neutral order.
2. Correct: C. – Subject sila may lead for emphasis; verb mopangisda follows; object and time phrase last.
   • A verb-first would also work but C chosen to avoid predictable pattern; B fronts time phrase.
3. Correct: B. – Predicate adjective Nindot precedes noun phrase.
   • A starts with noun; C scrambles order.
4. Correct: A. – Verb I-likay first, agent niya next, object phrase last.
   • B and C front object or location ahead of predicate.
5. Correct: A. – Negative predicate Walay dagat leads, location phrase follows.
   • B fronts location; C fronts noun without predicate.