dalan

Cebuano Word: dalan — road; street; pathway; route (literal or figurative)

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun
• Meanings:
  1. Road / street – a passage for vehicles or pedestrians.
  2. Path / route – figurative way to achieve something (dalan sa kalampusan “road to success”).
• Usage examples:
  • Ang dalan padulong sa plaza bag-o pa gi-semento. — “The road to the plaza was just paved.”
  • Gipakita niya ang dalan sa pag-uswag. — “He showed the path to progress.”

2. Singular & Plural Forms

3. Where You Would Use the Word in a Sentence

• Subject: Ang dalan gisudlan sa baha panahon sa ulan. — “The road floods during rain.”
• Object: Ayaw baraha ang dalan. — “Do not block the road.”
• Locative / complement: Daghang dalan sa downtown. — “There are many streets downtown.”

4. Common Collocations

• bag-ong dalan — new road
• dalan sa barangay — village road
• mga dalan sa syudad — city streets
• dalan ug tulay — roads and bridges
• dalan sa kalampusan — road to success

5. Detailed Usage

• Daily traffic reports: “sirado nga dalan” = closed road.
• Figurative for strategies: “Kini ang dalan sa maayo nga kaugmaon.”
• Works with verbs agi (pass), ayo (repair), baraha (block), abli (open).
• Prepositions: sa dalan (on the road), padulong sa dalan (toward the road).

6. Common Mistakes to Watch For

• • Using dalans for plural; correct is mga dalan.
• • Confusing dalan (road) with dalanan (walkway) or kalsada (highway, more Spanish).
• • Dropping markers: baha dalan ❌ → baha sa dalan ✅.
• • Forgetting nga after adjectives (guba dalan ❌ → gubang dalan ✅).

7. Conversational Phrases

1. Asa nga dalan ni liko? — “Which street do we turn?”
2. Ayaw pag-parada sa dalan. — “Don’t park on the road.”
3. Sirado ang dalan karon. — “The road is closed now.”
4. Init kaayo ang dalan sa udto. — “The street is very hot at noon.”
5. Mubo ra ni nga dalan. — “This road is short.”

8. Everyday Conversation Exchanges

Exchange 1
A: Asa ang pinakadali nga dalan padulong sa mall?
B: Agi sa likod nga eskinita.

Exchange 2
A: Kinsa’y nag-ayo sa among dalan?
B: Kontraktor sa lungsod.

Exchange 3
A: Unsa’y kondisyon sa dalan karon nga buntag?
B: Hapsay, way trapiko.

Exchange 4
A: Ngano nga madugay ka?
B: Na-traffic ko kay naay aksidente sa dalan.

Exchange 5
A: Kanus-a humanon ang bag-ong dalan?
B: Sunod tuig pa kon makompleto ang pondo.

Question–Answer Exercise

Part 1 – Five Questions

1. Asa gi-abli ang bag-ong dalan?
   • A. Gi-abli ang bag-ong dalan sa bukid.
   • B. Sa bukid gi-abli ang bag-ong dalan.
   • C. Ang bag-ong dalan sa bukid gi-abli.
2. Unsa’y gipalit para sa dalan?
   • A. Ang aspalto gipalit para sa dalan.
   • B. Gipalit para sa dalan ang aspalto.
   • C. Sa dalan gipalit ang aspalto.
3. Kinsa ang mo-barikada sa dalan ugma?
   • A. Si Inggo ang mo-barikada sa dalan ugma.
   • B. Ugma si Inggo mo-barikada ang sa dalan.
   • C. Ang si Inggo ugma mo-barikada sa dalan.
4. Kanus-a nimo gi-agi ang dalan?
   • A. Kanus-a nimo gi-agi ang dalan.
   • B. Gi-agi nimo kanus-a ang dalan.
   • C. Ang dalan gi-agi nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-huot ang dalan?
   • A. Tungod sa parada nag-huot ang dalan.
   • B. Ang dalan tungod sa parada nag-huot.
   • C. Nag-huot tungod sa parada ang dalan.

Part 2 – Correct Answers

1. Correct: B — Sa bukid gi-abli ang bag-ong dalan.
   • Location phrase first; verb + subject after.
2. Correct: A — Ang aspalto gipalit para sa dalan.
   • Puts purchased item (“asphalt”) at front; verb follows.
3. Correct: A — Si Inggo ang mo-barikada sa dalan ugma.
   • Si marks name; ang highlights his role.
4. Correct: A — Kanus-a nimo gi-agi ang dalan.
   • Question word leads; pronoun-verb-object next.
5. Correct: A — Tungod sa parada nag-huot ang dalan.
   • Cause phrase in front; verb-subject order afterward.