gulay

Cebuano Word: gulay — vegetable; any edible plant part eaten as a savory dish

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun
• Meaning: leafy greens, root crops, pods, or any plant matter cooked or served as a vegetable.
• Usage examples:
  • Ang gulay presko gikan sa uma. — “The vegetables are fresh from the farm.”
  • Nagluto siya og gulay para sa panihapon. — “She is cooking vegetables for dinner.”

2. Singular & Plural Forms

3. Where You Would Use the Word in a Sentence

• Subject: Ang gulay puno sa bitamina. — “Vegetables are full of vitamins.”
• Object: Palita ang gulay sa merkado. — “Buy the vegetables at the market.”
• Locative/complement: Daghang gulay sa pridyider. — “There are many vegetables in the fridge.”

4. Common Collocations

• preskong gulay — fresh vegetables
• mga gulay sa merkado — market vegetables
• gulay ug isda — vegetables and fish
• lutoong gulay — cooked vegetables
• halang nga gulay — spicy vegetables

5. Detailed Usage

• Covers leafy (pechay), fruit (kamatis), root (kamote) and other plant parts.
• Paired with verbs: palit (buy), luto (cook), hiwa (slice), tanom (plant).
• Quantity phrases: usa ka kilo nga gulay, gamay’ng gulay.
• Figurative idiom: “Walay gulay nga libre” — nothing comes free (lit. no vegetable is free).

6. Common Mistakes to Watch For

• • Using gulays for plural instead of mga gulay.
• • Dropping ang / og / sa when gulay is subject or object.
• • Confusing gulay (vegetable) with prutas (fruit) in mixed dishes.
• • Forgetting nga after adjectives (dako gulay ❌ → dakong gulay ✅).

7. Conversational Phrases

1. Tag-pila ang gulay? — “How much are the vegetables?”
2. Palihug, kuhaa kog gulay. — “Please get me some veggies.”
3. Init pa ang lutong gulay. — “The cooked vegetables are still hot.”
4. Presko ba ning gulay? — “Are these vegetables fresh?”
5. Daghan pa’g gulay sa basket. — “There are still plenty of vegetables in the basket.”

8. Everyday Conversation Exchanges

Exchange 1
A: Asa ka mopalit og gulay?
B: Sa tabo sa buntag, barato didto.

Exchange 2
A: Kinsa’y nag-hiwa sa mga gulay?
B: Ako, samtang nag-andam sa sabaw.

Exchange 3
A: Unsa’y paborito nimo nga gulay?
B: Malunggay kay daghan og iron.

Exchange 4
A: Ngano nga walay lami ang gulay?
B: Wala pa’y asin ug pampalasa.

Exchange 5
A: Kanus-a ka mag-tanom og bag-ong gulay?
B: Sa ting-ulan aron dali mutubo.

Question–Answer Exercise

Part 1 – Five Questions

1. Asa gibutang ang gulay sa kawali?
   A. Gi-butang ang gulay sa kawali.
   B. Sa kawali gi-butang ang gulay.
   C. Ang gulay sa kawali gi-butang.
2. Unsa’y gidugang sa gulay?
   A. Gidugang ang asin sa gulay.
   B. Sa gulay gidugang ang asin.
   C. Ang asin gidugang sa gulay.
3. Kinsa ang mo-luto og gulay ugma?
   A. Si Liza ang mo-luto og gulay ugma.
   B. Ugma si Liza mo-luto ang sa gulay.
   C. Ang si Liza ugma mo-luto og gulay.
4. Kanus-a nimo gi-hugas ang gulay?
   A. Gi-hugas nimo kanus-a ang gulay.
   B. Kanus-a nimo gi-hugas ang gulay.
   C. Ang gulay gi-hugas nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-mahal ang gulay?
   A. Tungod sa baha nag-mahal ang gulay.
   B. Ang gulay tungod sa baha nag-mahal.
   C. Nag-mahal tungod sa baha ang gulay.

Part 2 – Correct Answers

1. Correct: A — Gi-butang ang gulay sa kawali. — Verb first, then subject, then location.
2. Correct: C — Ang asin gidugang sa gulay. — Focuses the added ingredient “salt.”
3. Correct: A — Si Liza ang mo-luto og gulay ugma. — Si marks the name; ang highlights her role.
4. Correct: B — Kanus-a nimo gi-hugas ang gulay. — Question word leads; pronoun + verb + object follow.
5. Correct: A — Tungod sa baha nag-mahal ang gulay. — Cause phrase first; verb-subject after.