hugaw

1 Part of speech, core meaning, usage, and example sentences

• Part of speech: adjective (also noun “dirt / mess”)
• Core meaning: “dirty,” “filthy,” “unclean,” literally (stains, soil) or figuratively (corrupt, obscene).

Sample sentences

1. Hugaw ang sinina pagkahuman sa dula. – The clothes are dirty after the game.
2. Hugaw kaayo ang kusina; kinahanglan limpiyohan. – The kitchen is very dirty; it needs cleaning.
3. Ayawg basaha ang hugaw nga istorya sa blog. – Do not read the obscene (dirty) story on the blog.
4. Nihugaw ang tubig sa suba tungod sa basura. – The river water became dirty because of trash.

2 Linkers and derivational forms

• Linkers
  • -ng before a consonant → hugaw-ng plato – dirty plate.
  • nga before a vowel / clarity → hugaw nga karsada – dirty road.
• Degree & intensity
  • mas hugaw – dirtier.
  • pinakahugaw – dirtiest.
  • hugaw-hugaw – somewhat dirty.
  • hugaw kaayo / hugaw gyud – very dirty.
• Exclamations & abstracts
  • Kahugaw oy! – So dirty!
  • kahugawan – dirtiness, impurity.
  • pagkahugaw – the state of being dirty.
• Verb relatives
  • muhugaw / nihugaw / naghugaw – to get dirty.
  • pahugawi / pahugawon – to dirty something.

3 Typical positions in a sentence

1. Predicate: Ang laptop hugaw. – The laptop is dirty.
2. Modifier: hugaw nga laptop.
3. Complement after emphasis: Mao ni ang hugaw nga bahin sa lungsod. – This is the dirty part of the town.

4 Common collocations

• hugaw nga sapatos – dirty shoes
• hugaw nga pinggan – dirty dishes
• hugaw nga tubig – dirty water
• hugaw nga politika – dirty politics
• hugaw-hugaw nga bintana – slightly grimy window

5 Detailed usage notes

“Hugaw” applies to physical grime (hugaw nga bisti), moral impurity (hugaw nga kasing-kasing), or corrupt acts (hugaw nga dula – dirty game). Attach a linker when the adjective precedes a noun; omit it when it follows. Comparative and superlative use the standard mas / pinaka- pattern. Reduplication (hugaw-hugaw) tones the description down. Verb forms (nihugaw) describe something becoming dirty over time or by action.

6 Common mistakes

• Forgetting the linker (✗ hugaw karsada → ✓ hugaw nga karsada).
• Writing hugaw mas instead of mas hugaw.
• Splitting pinaka (✗ pinaka hugaw → ✓ pinakahugaw).
• Mixing up “dirty” with “messy” in data context—use way klaro for “messy” ideas.
• Losing the hyphen in reduplication: ✗ hugawhugaw → ✓ hugaw-hugaw.

7 Five everyday conversational phrases

1. Kahugaw sa salog, mopaspas gyud ko’g walis. – The floor is so dirty; I’ll sweep quickly.
2. Mas hugaw ang cellphone kung di nimo limpiyohan pirme. – A phone gets dirtier if you never clean it.
3. Pinakahugaw gyud ni nga parte sa dapur, ang lababo. – The dirtiest part of the kitchen is the sink.
4. Hugaw-hugaw ra ang bintana, pwede rang trapo. – The window is only a bit dirty; wiping should do.
5. Ayaw paghugaw sa imong ngalan pinaagi sa bakak. – Don’t dirty your name with lies.

8 Five short dialogues

1. Q: Hugaw ba ang pinggan? – Are the plates dirty?
   A: Oo, hugaw kaayo; hugasi palihog. – Yes, very dirty; please wash them.
2. Q: Ngano mas hugaw man ang dalan karon? – Why is the street dirtier today?
   A: Mas hugaw kay wa nikaligo ang ulan. – Dirtier because no rain washed it off.
3. Q: Asa ang pinakahugaw nga lugar sa opisina? – Where’s the dirtiest place in the office?
   A: Ang keyboard pinakahugaw, daghan bakterya. – The keyboard is dirtiest; lots of bacteria.
4. Q: Hugaw-hugaw na ba ang sakyanan pagkahuman sa biyahe? – Is the car somewhat dirty after the trip?
   A: Oo, abug-abug ra man, pero maayo nang hugasan. – Yes, just dusty, but better wash it.
5. Q: Unsaon nato pagpahugaw sa costume para realistic? – How do we make the costume dirty for realism?
   A: Pahugawi gamit ug kape ug pulbos nga tsokolate. – Dirty it with coffee and cocoa powder.

9 Multiple-choice dialogue questions

Q1. Hugaw ba ang imong sapatos?
A. Sapatos hugaw kaayo ang akong.
B. Hugaw kaayo ang akong sapatos.
C. Hugaw sapatos kaayo ang akong.

Q2. Asa ang mas hugaw, ang lamesa o ang salug?
A. Mas hugaw ang lamesa kaysa salug.
B. Mas hugaw kaysa lamesa ang salug.
C. Lamesa kaysa salug ang mas hugaw.

Q3. Pinakahugaw ba kini nga baso sa batch?
A. Kini pinakahugaw baso sa batch.
B. Baso kini pinakahugaw sa batch.
C. Pinakahugaw kini nga baso sa batch.

Q4. Ngano hugaw ra imong huna-huna?
A. Hugaw ra akong huna-huna kay kapoy ko.
B. Akong huna-huna hugaw ra kay kapoy ko.
C. Kapoy ko huna-huna hugaw ra akong kay.

Q5. Kinsa’y naay hugaw-hugaw nga isyu nga i-report?
A. Si Miko naay hugaw-hugaw nga isyu.
B. Naay si Miko hugaw-hugaw isyu.
C. Isyu hugaw-hugaw naay si Miko.

Answer key & quick explanations

• Q1 – B Predicate hugaw kaayo precedes subject. A & C scramble article placement.
• Q2 – A Standard comparative “Mas hugaw ang X kaysa Y.” Options B & C misorder elements.
• Q3 – C Pinakahugaw directly before kini and linker; A & B mis-order noun or demonstrative.
• Q4 – B Subject then predicate (still natural); A acceptable but picked B for variety; C jumbled.
• Q5 – A Pattern “naay + subject + description.” B & C disrupt this structure.