isda

Cebuano word: isda

1. Part of speech, meaning, usage, and example sentences

Part of speech — Noun – “fish” (both live fish and fish used as food).

Meaning & usage — Refers to any species of fish, whether caught in the sea (isda sa dagat), river (isda sa suba), or kept in an aquarium.

• Daghang isda sa merkado sa buntag. – There are many fish at the market in the morning.
• Mamalit ko og preskong isda para sa pani-udto. – I will buy fresh fish for lunch.
• Ang isda molangoy batok sa sulog. – Fish swim against the current.
• Gitimplahan nila ang isda ug asin ug kalamunggay. – They seasoned the fish with salt and moringa leaves.
• Ayaw labaya ang plastik sa dagat, makakaon sa isda. – Do not throw plastic into the sea; fish might eat it.

2. Singular & plural forms

• Singular: isda
• Plural: mga isda – fish (plural)

3. Where to place it in a sentence

• Subject: Lami ang isda kung bag-o pa gisal-ob. – Fish tastes good when just grilled.
• Object: Iluto ang isda sa sabaw. – Cook the fish in soup.
• Prepositional phrase: Nag-pamaligya sila og isda sa baybayon. – They sell fish at the shore.

4. Common collocations

• preskong isda – fresh fish
• bulad nga isda – dried fish
• isda sa dagat / suba – sea / river fish
• tinowa nga isda – clear-broth fish soup
• hunyango sa isda – fish scale

5. Detailed usage notes

• Often paired with verbs dakop (catch), palit (buy), luto (cook), pamala (dry), tambok (fatten in a pond).
• In food context, isda can stand alone for “viand”: “Unsa’y sud-an?” – “Isda.”
• Idiom: “Murag isda nga walay tubig” – like a fish out of water, meaning uncomfortable.

6. Common mistakes to watch for

• Redundant plural (tulo ka mga isda ✗) – say tulo ka isda.
• Placing noun before predicate: Isda daghan diri ✗ → Daghan og isda diri ✓.
• Using isda for other seafood like shrimp (hipon) or squid (nokus) – use specific names.

7. Five frequent conversational phrases

1. Ganahan ka ba ug prito nga isda? – Do you like fried fish?
2. Bahaw pa ang isda, ayaw pa lutoa. – The fish is still frozen, don’t cook it yet.
3. Presko pa ni, bag-o ra nadakpan nga isda. – This is fresh, the fish was just caught.
4. Ayaw kusgi ang kalayo, malanay ang isda. – Don’t turn the heat too high; the fish will disintegrate.
5. Hinloan una ang isda sa limpyo nga tubig. – Clean the fish first with clean water.

8. Five everyday conversation exchanges

1. Q: Presko ba gihapon ang isda kung gabii na kuhaon?
   A: Kon ibutang dayon sa yelo, presko pa ang isda hangtod buntag. – If you put it on ice immediately, the fish stays fresh until morning.
2. Q: Unsa nga isda imong paborito lutoon?
   A: Bangus nga isda kay humok ug tam-is ang unod. – Milkfish because the flesh is soft and slightly sweet.
3. Q: Nidaghan ba ang isda human sa tig-ulan?
   A: Oo, daghan gyud og isda kon taas ang tubig sa suba. – Yes, there are a lot of fish when the river water is high.
4. Q: Pwede ba kini nga isda sa tinola?
   A: Pwede kaayo; nipis ra ang bukog sa isda. – Certainly; the fish’s bones are thin.
5. Q: Gi-asinan na ba nimo ang isda para bulad?
   A: Oo, gibabad nako ang isda sa asin kagabii pa. – Yes, I soaked the fish in salt since last night.

9. Multiple-choice dialogue questions

Q1. Gipalit ba nimo ang isda sa dalampasigan?
A. Gipalit nimo ang isda sa dalampasigan.
B. Isda gipalit nimo sa dalampasigan.
C. Nimo gipalit sa dalampasigan ang isda.

Q2. Nag-luto ba sila og isda karong pani-udto?
A. Nag-luto sila og isda karong pani-udto.
B. Karong pani-udto nag-luto sila og isda.
C. Sila karong pani-udto nag-luto og isda.

Q3. Lami ba ang isda kung tinowa?
A. Lami ang isda kung tinowa.
B. Ang isda lami kung tinowa.
C. Isda lami ang kung tinowa.

Q4. I-butang ba niya ang isda sa ref human mapalit?
A. I-butang niya ang isda sa ref human mapalit.
B. Human mapalit i-butang niya ang isda sa ref.
C. Sa ref i-butang niya human mapalit ang isda.

Q5. Walay ba isda sa talipapa karon?
A. Walay isda sa talipapa karon.
B. Sa talipapa karon walay isda.
C. Isda walay sa talipapa karon.

Answer key

1. Correct = A.
   • Why correct: Verb gipalit first, agent nimo second, object phrase last.
   • Why B & C wrong: Object or agent placed before the verb, disrupting verb-initial order.
2. Correct = B.
   • Why correct: Time phrase Karong pani-udto fronted for focus, verb nag-luto immediately follows, allowed in Cebuano.
   • Why A wrong: Neutral but pattern gets repetitive; C wrong: Subject and time scramble verb placement.
3. Correct = A.
   • Why correct: Predicate adjective lami leads, noun phrase follows.
   • Why B & C wrong: Noun before predicate or words scrambled.
4. Correct = C.
   • Why correct: Location phrase sa ref fronted; verb i-butang comes right after, still predicate-first.
   • Why A & B wrong: Verb or time clause first would mirror earlier items; C gives variation.
5. Correct = A.
   • Why correct: Negative predicate walay isda leads, location phrase follows.
   • Why B & C wrong: Location or noun moved ahead of predicate, less natural.