kabayo

Cebuano word: kabayo

1. Part of speech, meaning, usage, and example sentences

Part of speech — Noun – “horse.”
Meaning & usage — Domesticated equine used for riding, hauling, or racing.

• Daghan kabayo sa baryo kon pista. – There are many horses in the village during the fiesta.
• Gisakyan nila ang kabayo paingon sa bukid. – They rode the horse toward the mountains.
• Gipakaon sa bata ang kabayo og balhibo sa humay. – The child fed the horse rice straw.
• Dili maayo kusganon ang kabayo kung kulang sa tubig. – A horse is not strong if it lacks water.
• Ang kabayo mohaguros kon mahadlok sa kalit nga saba. – The horse bolts when startled by sudden noise.

2. Singular & plural forms

• Singular: kabayo
• Plural: mga kabayo – horses

3. Where to place it in a sentence

• Subject (neutral order): Pas-pas ang kabayo sa karera. – The horse is fast in the race.
• Object: Ayaw pasakaa ang kabayo sa aspalto kung init kaayo. – Don’t make the horse step on hot asphalt.
• Prepositional phrase: Nag-kampo sila tapad sa mga kabayo. – They camped beside the horses.

4. Common collocations

• dakúng kabayo – big horse
• kabayo sa karera – racehorse
• kabo sa kabayo – horseshoe
• gatas sa kabayo – mare’s milk (rare delicacy)
• kabayo-kalesa – horse-drawn carriage

5. Detailed usage notes

• Verbs often used: sakay (ride), pakaon (feed), ligo (wash), treyn (train), bitbit (lead).
• Rural idiom: “inud-aran nga kabayo” – a horse accustomed to plowing.
• Figurative: “kabayo sa pensil” – pencil grip near the eraser (kids’ term for holding too high).

6. Common mistakes

• Redundant plural: tulo ka mga kabayo ✗ → tulo ka kabayo ✓.
• Predicate-first rule: avoid Kabayo dako ✗; say Dako ang kabayo ✓.
• Using kabayo for “cowboy”; the Cebuano for cowboy is magpaka-kabayo (horse handler) or koboy (loanword).

7. Five handy conversational phrases

1. Ganahan ka ba mosakay ug kabayo? – Do you like to ride a horse?
2. Palihog ablihi ang pultahan para sa kabayo. – Please open the gate for the horse.
3. Kusog mo-dalagan ang kabayo kon tugnaw ang panahon. – The horse runs fast when the weather is cool.
4. Ayaw pag-paligo sa kabayo pagkahuman mokaon, hulat usa. – Don’t bathe the horse right after it eats; wait a bit.
5. Kanindot tan-awon sa kabayo nga nag-galop sa baybayon! – How beautiful the horse looks galloping on the beach!

8. Five short conversation exchanges

1. Q: Gipakaon na ba nimo ang kabayo?
   A: Oo, gihatagan nako siyag duga nga sagbot ug tubig. – Yes, I already gave it fresh grass and water.
2. Q: Luwas ba magsakay ug kabayo kon ulan-on?
   A: Dili kaayo; maliksi man ang tiil sa kabayo kung lapok. – Not so much; a horse’s feet get slippery in mud.
3. Q: Unsa nga kabayo imong gamiton sa karera?
   A: Ang pinakadaku ug gahi nga kabayo namo. – Our biggest and toughest horse.
4. Q: Gitabangan ba ninyo pag-limpyo ang kural sa kabayo?
   A: Oo, duha mi nag-kurhidas aron mahuman dayon. – Yes, two of us rushed it so we could finish quickly.
5. Q: Nalingaw ba ang kabayo sa daghang tawo?
   A: Medyo nahadlok siya sa sinugdan, pero naanad ra. – It was a bit scared at first, but it got used to it.

9. Multiple-choice dialogue questions

Q1. Gitabangan ba nimo pag-pahiran og pahumot ang kabayo?
A. Pag-pahiran nimo gitabangan ang kabayo og pahumot.
B. Gitabangan nimo ang kabayo pag-pahiran og pahumot.
C. Nimo gitabangan ang kabayo og pahumot pag-pahiran.

Q2. Nag-sakay ba sila sa kabayo sa buntag?
A. Nag-sakay sila sa kabayo sa buntag.
B. Sa buntag nag-sakay sila sa kabayo.
C. Sila sa kabayo nag-sakay sa buntag.

Q3. Buotan ba ang kabayo sa bata?
A. Buotan ang kabayo sa bata.
B. Kabayo buotan ang sa bata.
C. Ang kabayo buotan sa bata.

Q4. I-dala ba niya ang kabayo sa beterinaryo ugma?
A. Ugma i-dala niya ang kabayo sa beterinaryo.
B. I-dala niya ang kabayo sa beterinaryo ugma.
C. Kabayo i-dala niya ugma sa beterinaryo.

Q5. Walay ba kabayo sa isla?
A. Walay kabayo sa isla.
B. Sa isla walay kabayo.
C. Kabayo walay sa isla.

Answer key

• Q1 – Correct: B.
  Verb “Gitabangan” comes first, agent “nimo” next, then object phrase. A & C place phrases before the verb, so order is wrong.
• Q2 – Correct: B.
  Fronting the time phrase “Sa buntag” is acceptable; verb “nag-sakay” still follows immediately, keeping predicate near the start. A starts with subject, C scrambles word order.
• Q3 – Correct: A.
  Predicate adjective “Buotan” leads, noun phrase follows. B and C move noun before predicate, breaking neutral Cebuano style.
• Q4 – Correct: A.
  Time adverb “Ugma” fronted, verb “i-dala” follows, then agent and object—not disrupting flow. B repeats earlier pattern; C fronts object awkwardly.
• Q5 – Correct: A.
  Negative predicate “Walay kabayo” comes first, location phrase after. B & C move location or noun before predicate, which is less natural.