kadungganan

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences
Part of speech — Noun (abstract) – “honour,” “dignity,” “prestige,” sometimes “the honourable class.”

Meaning — “Kadungganan” denotes moral or social esteem that one possesses or grants to others; it may also refer collectively to persons of high standing.

Usage overview — Common in formal speech, ceremonies, or moral exhortations; it seldom appears in casual chat but remains widely understood.

Example sentences

• Ang kadungganan mas labaw pa sa bahandi. – Honour is worth more than wealth.
• Gipaninguha niya nga mapreserba ang iyang kadungganan. – He strives to preserve his dignity.
• Alang sa kadungganan sa nasud, magtinabangay kita. – For the nation’s honour, let us cooperate.
• Nawagtang ang iyang kadungganan tungod sa iskandalo. – His honour was lost because of the scandal.
• Ila gyong gitahud ang kadungganan sa panimalay. – They truly respect the family’s prestige.

2. Singular & Plural Forms

• Singular: kadungganan
• Plural: mga kadungganan – used when speaking of various kinds or instances of honour, or of many honoured persons.

3. Position in the Sentence
As a noun it follows a determiner or preposition:

• Ang kadungganan sa siyudad… (subject)
• Gipanalipdan nila ang ilang kadungganan. (object)
  Pre-predicate elements may emphasise contrast but the default order keeps the verb first in declarative clauses.

4. Common Collocations

• kadungganan sa pamilya – family honour
• kadungganan sa nasud – national dignity
• garbo ug kadungganan – pride and honour
• walay kadungganan – without honour / dishonoured
• katahum ug kadungganan – beauty and prestige

5. Detailed Usage Notes

• Closely related root dungog (= honour), but kadungganan adds a collective or elevated nuance.
• Frequent in speeches, mottos, school creeds, religious homilies, and news headlines discussing integrity.
• When used for people (“the honourable”), pair with determiner ang mga: ang mga kadungganan sa lungsod = “the town’s dignitaries.”
• Modifiers like halangdon (noble), dako’g (great) commonly precede: dako’g kadungganan.

6. Common Mistakes to Watch For

• Placing the noun before the verb in a neutral declarative clause (e.g., Kadungganan gipreserba niya ✗).
• Dropping the determiner ang/mga in subject or object position.
• Confusing with the verb Dunggi (“to listen,” unrelated).
• Over-using in casual chat where the simpler dungog or nga-ilhon (“respect”) sounds more natural.

7. Five Frequently Used Conversational Phrases
Although formal, these appear in meetings, church services, or family councils:

1. Ipanalipod ang imong kadungganan. – Protect your honour.
2. Ang kadungganan importante kaysa salapi. – Honour is more important than money.
3. Wala ko’tuoya nga madaut ang akong kadungganan. – I never expected my dignity to be damaged.
4. Mag-amping ta sa kadungganan sa atong pamilya. – Let us guard our family’s prestige.
5. Dili ikabaligya ang kadungganan. – Honour is not for sale.

8. Five Simple Everyday Conversation Exchanges

1. Q: Importante ba nimo ang kadungganan? – “Is honour important to you?”
   A: Oo, importante kaayo ang kadungganan nako. – “Yes, my honour is very important.”
2. Q: Giunsa nimo pagpanalipod ang imong kadungganan? – “How do you protect your dignity?”
   A: Nagpuyo ko nga matinud-anon aron mapadayon ang kadungganan. – “I live honestly to preserve my honour.”
3. Q: Nabantayan ba nimo ang kadungganan sa eskwelahan? – “Did you uphold the school’s honour?”
   A: Oo, gihimo namo ang among labing maayo alang sa kadungganan sa eskwelahan. – “Yes, we did our best for the school’s prestige.”
4. Q: Unsa’y mahitabo kung mawala ang kadungganan? – “What happens if honour is lost?”
   A: Lisod kaayong ibalik ang kadungganan kung mawala na. – “It is very hard to regain honour once it is gone.”
5. Q: Gikinahanglan ba ang kadungganan sa negosyo? – “Is honour necessary in business?”
   A: Oo, ang kadungganan mosalamin sa imong integridad sa negosyo. – “Yes, honour reflects your business integrity.”

9. Multiple-Choice Dialogue Questions

Q1. Gipalabi ba nimo ang kadungganan kay sa kuwarta?
A. Gipalabi ko ang kadungganan kay sa kuwarta.
B. Ko gipalabi kadungganan kay sa kuwarta.
C. Ang kadungganan gipalabi ko kay sa kuwarta.

Q2. Giprotektahan ba nila ang ilang kadungganan?
A. Giprotektahan nila ang ilang kadungganan.
B. Ilang kadungganan giprotektahan nila.
C. Nila giprotektahan ang ilang kadungganan.

Q3. Nabantayan ba siya sa kadungganan sa iyang pamilya?
A. Nabantayan siya sa kadungganan sa iyang pamilya.
B. Sa kadungganan sa iyang pamilya siya nabantayan.
C. Siya nabantayan sa kadungganan sa iyang pamilya.

Q4. Nag-amping ba ta sa kadungganan sa kompaniya?
A. Nag-amping ta sa kadungganan sa kompaniya.
B. Ta nag-amping sa kadungganan sa kompaniya.
C. Sa kadungganan sa kompaniya nag-amping ta.

Q5. Masaligan ba ang kadungganan sa mga lider?
A. Masaligan ang kadungganan sa mga lider.
B. Ang kadungganan sa mga lider masaligan.
C. Sa mga lider masaligan ang kadungganan.

Answer Key

1. Correct: A – Verb (Gipalabi) first, then subject (ko), then object phrase; standard Cebuano order.
   • B and C start with the subject or object, breaking verb-initial syntax.
2. Correct: A – Verb-Subject-Object order is intact.
   • B & C move the object or subject ahead of the verb, which is ungrammatical.
3. Correct: A – Keeps the verb first; prepositional phrase follows correctly.
   • B & C front the prepositional phrase or subject, disrupting the neutral clause order.
4. Correct: A – Predicate-initial sentence; enclitic ta (we) follows the verb.
   • B & C violate the verb-first guideline.
5. Correct: A – Starts with the verb Masaligan, maintaining proper order.
   • B & C bring either object or prepositional phrase to the front, resulting in awkward syntax.