▸ 1. Part of Speech & Meaning
• Part of speech: numeral / determiner
• Meaning: “eighty”
Kawalo-an ka estudyante ang misulod sa programa.
→ Eighty students entered the program.
Nag-order ko og kawalo-an ka empanada.
→ I ordered eighty empanadas.
Kawalo-an ra ko ka minuto nag-huwat.
→ I waited only eighty minutes.
▸ 2. Cebuano or Spanish?
▸ 3. Where Each Form Is Used
| Context | kawalo-an (native) | otsenta (Spanish) |
|---|---|---|
| Counting people / items | ✓ | — |
| Money totals, phone digits | — | ✓ |
| Ordinals | ika-kawalo-an (80ᵗʰ) | Spanish ordinals almost never heard |
▸ 4. How to Use kawalo-an
kawalo-an ka + Noun
Kawalo-an ka tiket among gipalit.
Mini-phrases • kawalo-an ra = only 80 • kawalo-an pa = 80 more
Frequency ▪︎ Kawalo-an ka beses siya mi-praktis sa usa ka tuig.
Ordinal ▪︎ ika-kawalo-an = 80ᵗʰ
▸ 5. Five Common Pitfalls
- Dropping ka → ✗ kawalo-an mansanas
- Double plural → ✗ kawalo-an ka mga tawo
- Mixing otsenta inside an otherwise native sentence
- Reversing order → ✗ mansanas kawalo-an ka
- Using cardinal where ordinal is needed (sa kawalo-an adlaw → sa ika-kawalo-an ka adlaw)
▸ 6. Quick Collocations
- kawalo-an ka ___ — eighty …
- kawalo-an ra — only 80
- kawalo-an pa — 80 more
- ika-kawalo-an — 80ᵗʰ
- sa kawalo-an ka adlaw — in eighty days
▸ 7. Learner Alerts
- Phone digits: people usually say otsenta / English “eighty,” not kawalo-an.
- Pronounce /ka-WA-lo-an/ (stress WA).
- Avoid Tagalog walumpu.
- For rough counts, use mga, hapit.
▸ 8. Handy Phrases
- Kawalo-an ra mi kabuok karon. — “There are only eighty of us now.”
- Pwede ko mangayo og kawalo-an pa ka kutsara? — “May I have eighty more spoons?”
- Kawalo-an na lang ang nahibilin. — “Only eighty remain.”
- Magkita ta mga kawalo-an ka oras gikan karon. — “Let’s meet about eighty hours from now.”
- Kawalo-an ka beses nako gisulayan — nakaya ra gyud! — “I tried eighty times and finally did it!”
▸ 9. Mini-Dialogues
| # | A (Question) | B (Answer) |
|---|---|---|
| 1 | Tag-pila ang kawalo-an ka mangga? | Kuatro-siyentos pesos ra tanan.Only ₱400 for all 80. |
| 2 | Kawalo-an ba ka adlaw ka mag-bakasyon? | Oo, kawalo-an ra ko ka adlaw libre.Exactly 80 days. |
| 3 | Naa kay kawalo-an ka tiket? | Wala, kapito-an ug siyam ra ang nabilin.Only 79 left. |
| 4 | Kawalo-an na ka tuig ta nag-kaila, noh? | Sakto, kawalo-an ka tuig na gyud.Eighty years indeed. |
| 5 | Mopalit ta og kawalo-an ka botelya? | Murag daghan; sitenta lang siguro.Maybe seventy is enough. |
▸ 10. Multiple-Choice Dialogue Questions
Q1. Kawalo-an ba ka libro imong gipalit?
A. Kawalo-an ka libro akong gipalit.
B. Gipalit ko kawalo-an ka libro.
C. Libro kawalo-an ka akong gipalit.
Q2. Kawalo-an ba mo ka adlaw mag-puyo dinhi?
A. Mag-puyo dinhi mo kawalo-an ka adlaw.
B. Dinhi kawalo-an ka adlaw mo mag-puyo.
C. Mo mag-puyo dinhi kawalo-an ka adlaw.
Q3. Kawalo-an ba ka bata ang nag-dula sa gawas?
A. Sa gawas nag-dula kawalo-an ka bata.
B. Kawalo-an ka bata nag-dula sa gawas.
C. Nag-dula kawalo-an ka bata sa gawas.
Q4. Kawalo-an ba ta ka botelya ang paliton?
A. Paliton ta kawalo-an ka botelya.
B. Botelya kawalo-an ka paliton ta.
C. Ta kawalo-an ka botelya paliton.
Q5. Kawalo-an ba sila ka beses ni-adto didto?
A. Kawalo-an ka beses sila didto ni-adto.
B. Ni-adto sila didto kawalo-an ka beses.
C. Didto sila kawalo-an ka beses ni-adto.
▸ Answer Key & Why
| Q | Correct | Why (it’s right) |
|---|---|---|
| 1 | A | Numeral phrase before subject + verb; B/C mis-order words. |
| 2 | B | Verb-place-subject-numeral is smooth; A/C shift helpers wrongly. |
| 3 | B | Subject phrase then verb is idiomatic; others move adverbial oddly. |
| 4 | A | Imperative Paliton ta followed by object; others split components. |
| 5 | B | Frequency phrase at end flows; A/C invert clause parts. |
« Back to Glossary Index
