lab-as

1 Part of speech, meaning, usage, and example sentences

• Part of speech: adjective
• Core meaning: “fresh,” “newly harvested / caught / prepared,” also metaphorically “recent” or “crisp.”

Sample sentences

1. Lab-as ang isdang gipalit sa pantalan. – The fish bought at the pier is fresh.
2. Lab-as kaayo ang prutas sa Bukidnon. – The fruit from Bukidnon is very fresh.
3. Lab-as pa ang balita bahin sa bag-ong proyekto. – The news about the new project is still fresh.
4. Ganahan ko og lab-as nga hangin sa bukid. – I love the fresh mountain air.

2 Linking endings and derivational forms

• Linkers
  • -ng before a consonant: lab-as-ng gulay – fresh vegetables.
  • nga before a vowel / for clarity: lab-as nga hangin – fresh air.
• Degree & intensity
  • mas lab-as – fresher / newer.
  • pinakalab-as – freshest / newest.
  • lab-as-lab-as – rather fresh.
  • lab-as kaayo / lab-as gyud – very fresh / truly new.
• Exclamations & abstracts
  • Kalab-as oy! – So fresh!
  • kalab-ason – freshness.
  • pagkalab-as – the state of being fresh.
• Verb relatives
  • mulab-as / nilab-as / naglab-as – to become fresh / be newly arrived.
  • palab-asa! / palab-ason – make something freshen up.

3 Typical positions in a sentence

1. Predicate: Ang isda lab-as. – The fish is fresh.
2. Modifier with linker: lab-as nga isda.
3. Complement after emphasis: Mao ni ang lab-as nga ideya. – This is the fresh idea.

4 Common collocations

• lab-as nga isda – fresh fish
• lab-as nga gulay – fresh vegetables
• lab-as nga prutas – fresh fruit
• lab-as nga hangin – fresh air
• lab-as nga balita – fresh news

5 Detailed usage notes

“Lab-as” highlights newness or lack of spoilage—seafood straight off the boat or news just released. It can apply to food, air, ideas, or information. When modifying a noun directly, add a linker; omit it in predicate position. Comparative (mas lab-as) and superlative (pinakalab-as) follow normal Cebuano rules. Reduplication (lab-as-lab-as) softens to “fairly fresh.” Verb form nilab-as can describe goods arriving or someone freshening up after a bath.

6 Frequent mistakes

• Dropping the linker: ✗ lab-as isda → ✓ lab-as nga isda.
• Writing lab-as mas instead of mas lab-as.
• Splitting pinaka away: ✗ pinaka lab-as → ✓ pinakalab-as.
• Using lab-as for “raw” (that’s hilaw).
• Omitting hyphen in reduplication: ✗ labaslabas → ✓ lab-as-lab-as.

7 Five everyday phrases

1. Kalab-as sa imong panan-aw—nindot paminawon! – Your outlook is so fresh—great to hear!
2. Mas lab-as ang gulay kung ikaw mismo ang mupili sa merkado. – Vegetables are fresher if you pick them yourself at the market.
3. Pinakalab-as gyud ni nga seafood platter sa siyudad. – This is truly the freshest seafood platter in town.
4. Lab-as-lab-as ra ang hangin karon buntag; lami ilakaw. – The air is fairly fresh this morning; nice for a walk.
5. Palab-asa ang imong dagway—pahulay usa! – Freshen up your look—take a break first!

8 Five brief conversation exchanges

1. Q: Lab-as ba ang isda sa daplin? – Is the fish by the roadside fresh?
   A: Oo, lab-as kaayo; bag-o pa nakuhaan. – Yes, very fresh; just caught.
2. Q: Ngano mas lab-as man ning tinapay? – Why is this bread fresher?
   A: Mas lab-as kay bag-o gihurno karong buntag. – Fresher because it was baked this morning.
3. Q: Asa ang pinakalab-as nga gulay sa palengke? – Where are the freshest vegetables in the market?
   A: Sa stall ni Ate Mia; gikan mismo sa bukid. – At Ate Mia’s stall; straight from the farm.
4. Q: Lab-as-labas na ba ang balita sa conference? – Is there any fairly fresh news from the conference?
   A: Oo, naa silay bag-ong anunsyo sa funding. – Yes, they just announced new funding.
5. Q: Unsaon nato pag-lab-as sa design? – How do we freshen the design?
   A: Ilisdi og mas hayag nga kolor palette. – Switch to a brighter colour palette.

9 Multiple-choice dialogue questions

Q1. Lab-as ba ang imong kape?
A. Lab-as kaayo ang akong kape.
B. Kape lab-as kaayo akong ang.
C. Lab-as kape kaayo ang akong.

Q2. Asa ang mas lab-as, ang lettuce o ang spinach?
A. Mas lab-as kaysa lettuce ang spinach.
B. Spinach kaysa lettuce ang mas lab-as.
C. Mas lab-as ang lettuce kaysa spinach.

Q3. Pinakalab-as ba kini nga prutas sa tindahan?
A. Kini pinakalab-as prutas sa tindahan.
B. Pinakalab-as kini nga prutas sa tindahan.
C. Prutas kini pinakalab-as sa tindahan.

Q4. Ngano lab-as ra imong nawong human biyahe?
A. Lab-as ra akong nawong kay nakatulog ko sa bus.
B. Nawong lab-as ra akong kay nakatulog ko sa bus.
C. Nakatulog ko sa bus nawong lab-as ra ako kay.

Q5. Kinsa’y naay lab-as-labas nga ideya para sa ad?
A. Si Jake naay lab-as-labas nga ideya.
B. Naay si Jake lab-as-labas ideya.
C. Ideya lab-as-labas naay si Jake.

Answer key & brief explanations

• Q1 – A Correct predicate lab-as kaayo + subject. Others scramble article order.
• Q2 – B Comparative pattern “Spinach kaysa lettuce ang mas lab-as.” A & C invert or misplace parts.
• Q3 – B Pinakalab-as directly before kini with linker; A & C mis-order demonstrative/noun.
• Q4 – A Predicate then reason clause; B & C jumble sentence components.
• Q5 – A Follows “naay + subject + description.” B & C break the structure.