lana

Cebuano word: lana

1. Part of speech, meaning, usage, and example sentences

Part of speech — Noun – “oil” (cooking oil, coconut oil, lamp oil, lubricating oil).

• Nag-init sila og lana para prito sa isda. – They heated oil to fry the fish.
• Lana sa niyog ang gi-masahe sa bata. – Coconut oil was massaged onto the child.
• Hinlohon ang lana sa makina aron walay hugaw. – Clean the engine oil so no dirt remains.
• Gipalit niya ang lana sa botika para sa lampara. – She bought lamp oil at the pharmacy.
• Mohurop ang lana kung taas kaayo ang kalayo. – The oil will smoke if the flame is too high.

2. Singular & plural forms

• Singular: lana (mass noun)
• Plural / varieties: mga klase sa lana – kinds of oil; quantified by measure (e.g., usa ka litro nga lana).

3. Typical placement in a sentence

• Subject: Init pa ang lana, ayaw isulod ang bawang. – The oil is still hot; don’t add the garlic yet.
• Object: Idugang ang lana sa kaldero. – Add the oil to the pot.
• Prepositional phrase: Nag-tigom sila og lana alang sa pista. – They store oil for the fiesta.

4. Common collocations

• lana sa luto – cooking oil
• lana sa niyog – coconut oil
• lana sa makina – engine oil
• mainit nga lana – hot oil
• botelya sa lana – bottle of oil

5. Detailed usage notes

• Cooking context: lana sa mantika is redundant; simply say lana or mantika.
• Religious folk practice: lana sa San Roque (blessed oil).
• Verbs that pair: init (heat), sud-ong (pour in), su-ob (apply as steam), limpyo (filter).

6. Common mistakes

• Redundant plural: duha ka mga litro lana ✗ → duha ka litro lana ✓.
• Predicate-first rule: say Barato ang lana karon instead of Lana barato karon.
• Confusing lana (oil) with lana-lana (greasy feeling) in some dialects.

7. Five frequent conversational phrases

1. Palihog pasa ang lana sa lamesa. – Please pass the oil on the table.
2. Lisod tangtangon ang lana kung motapot sa panit. – It’s hard to remove oil when it sticks to skin.
3. Ayaw saguli ug tubig ang nagbukal nga lana. – Don’t add water to boiling oil.
4. Nagkulang og lana ang makina, mao’y hinungdan sa tingog. – The engine lacks oil, that’s why it’s noisy.
5. Humot ang lana sa niyog kung bag-o pa gi-preso. – Coconut oil smells good when freshly pressed.

8. Five everyday conversation exchanges

1. Q: Presko pa ba ang lana nga imong napalit?
   A: Presko pa, bag-o pa gikan sa pabrika. – Yes, it’s fresh—just from the factory.
2. Q: Makadaut ba kon gamiton pag-usab ang lana sa prito?
   A: Madaut ang lasa ug mahimong dili healthy kung pirme balikon. – The taste suffers and it’s unhealthy if reused often.
3. Q: Gi-unsa nimo pag-filter sa lana human prito?
   A: Gisala nako gamit ang panyo nga limpyo. – I strained it with a clean cloth.
4. Q: Pwede ba ni nga lana para sa masahe?
   A: Pwede, kay lana sa niyog man ni, humot pa gyud. – Yes, it’s coconut oil, and it smells nice.
5. Q: Nahuros ba nimo ang lana sa kahoy?
   A: Oo, aron dili madaut sa taya ug ulan. – Yes, to protect it from rust and rain.

9. Multiple-choice dialogue questions

Q1. Gidugang ba nimo ang lana sa karne?
A. Lana gidugang nimo sa karne.
B. Gidugang nimo ang lana sa karne.
C. Nimo gidugang sa karne ang lana.

Q2. Nag-palit ba sila og lana sa tindahan kagahapon?
A. Nag-palit sila og lana sa tindahan kagahapon.
B. Kagahapon nag-palit sila og lana sa tindahan.
C. Sila og lana nag-palit kagahapon sa tindahan.

Q3. Init ba ang lana kung mo-aso?
A. Init ang lana kung mo-aso.
B. Lana init ang kung mo-aso.
C. Ang lana init kung mo-aso.

Q4. I-butang ba niya ang lana sa botelya human limpyohan?
A. I-butang niya ang lana sa botelya human limpyohan.
B. Sa botelya i-butang niya human limpyohan ang lana.
C. Human limpyohan i-butang niya ang lana sa botelya.

Q5. Walay ba lana sa kusina karon?
A. Walay lana sa kusina karon.
B. Sa kusina karon walay lana.
C. Lana walay sa kusina karon.

Answer key

1. Correct: B.
   • Verb Gidugang first, agent nimo second, object phrase last. A fronts object; C places agent before verb.
2. Correct: A.
   • Verb-initial neutral order. B fronts time phrase; C scrambles subject/object placement.
3. Correct: A.
   • Predicate adjective Init precedes noun phrase. B & C move noun before predicate.
4. Correct: C.
   • Fronted time-clause Human limpyohan is allowed; verb i-butang still comes early before agent. A repeats earlier pattern; B splits predicate awkwardly.
5. Correct: A.
   • Negative predicate Walay lana leads, location follows. B fronts location; C fronts noun alone.