pamilya

Cebuano Word: pamilya — family

1. Part of Speech

• Noun

2. Singular & Plural Forms

3. Typical Sentence Position

• Subject: Ang pamilya nagka-on og paniudto. — “The family is eating lunch.”
• Object / Complement: Gibisita nila ang pamilya sa probinsya. — “They visited the family in the province.”
• After prepositions: Alang sa pamilya, importante ang panag-hiusa. — “For the family, unity is important.”

4. Common Collocations

• tibuok pamilya – the whole family
• mga pamilya – families
• pamilya nga malipayon – happy family
• gahin panahon sa pamilya – spend time with family
• pamilya ug mga higala – family and friends

5. Detailed Usage

• Core meaning: A social unit of parents and children living together, or broader kin.
• Abstract use: Can represent “household” or “support system” (pamilya ang kusog ko – “my family is my strength”).
• Possessives: Often used with possessive pronouns (among pamilya – “our family”).
• Plural nuance: Use mga pamilya for multiple families; Cebuano does not add “-s.”

6. Common Mistakes to Watch For

• Using pamilya-s instead of mga pamilya for the plural.
• Dropping the topic marker ang/si when the family is the subject.
• Confusing pamilya (nuclear/extended family) with paryente (relatives).
• Misplacing adjectives without nga (dako pamilya ❌ → dako nga pamilya ✅).

7. Conversational Phrases

• Asa ang pamilya? — Where is the family?
• Pamilya pa gihapon mi dinhi. — Our family is still here.
• Gahin panahon sa pamilya, palihug. — Please spend time with the family.
• Kaila ka sa iyang pamilya? — Do you know her family?
• Ang pamilya nag-dinner karon. — The family is having dinner now.

8. Conversation Exchanges

Conversation 1
A: Asa nagpuyo ang pamilya? — Where does the family live?
B: Nagpuyo sila sa Davao City. — They live in Davao City.

Conversation 2
A: Kinsa ang labing tigulang sa pamilya? — Who is the eldest in the family?
B: Ang lola mao ang labing tigulang. — Grandmother is the eldest.

Conversation 3
A: Unsay plano sa pamilya sa weekend? — What is the family’s plan this weekend?
B: Mag-beach trip mi tanan. — We’re all going on a beach trip.

Conversation 4
A: Ngano nga nag-tapok ang pamilya karon? — Why is the family gathering now?
B: Naa’y birthday sa akong igsoon. — It’s my sibling’s birthday.

Conversation 5
A: Kanus-a muli ang pamilya gikan sa abroad? — When will the family return from abroad?
B: Muli sila sunod bulan. — They’ll return next month.

Question–Answer Exercise

Part 1: Questions with Shuffled Answer Choices

1. Asa nag-pahuway ang pamilya karon?
   • A. Nag-pahuway karon ang pamilya sa hotel.
   • B. Sa hotel nag-pahuway ang pamilya karon.
   • C. Ang pamilya karon sa hotel nag-pahuway.
2. Unsa’y gikaon sa pamilya?
   • A. Ang pasta gikaon sa pamilya.
   • B. Gikaon sa pamilya ang pasta.
   • C. Sa pamilya gikaon ang pasta.
3. Kinsa ang motabang sa pamilya ugma?
   • A. Si Pedro ang motabang sa pamilya ugma.
   • B. Motabang ugma si Pedro sa pamilya ang.
   • C. Ang si Pedro ugma motabang sa pamilya.
4. Kanus-a nimo bisitahan ang pamilya?
   • A. Kanus-a nimo bisitahan ang pamilya.
   • B. Bisitahan nimo kanus-a ang pamilya.
   • C. Ang pamilya bisitahan nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-katawa ang pamilya?
   • A. Tungod sa salida nag-katawa ang pamilya.
   • B. Nag-katawa tungod sa salida ang pamilya.
   • C. Ang pamilya tungod sa salida nag-katawa.

Part 2: Correct Answers & Explanations

1. Correct: B — Sa hotel nag-pahuway ang pamilya karon.
   The location phrase “sa hotel” leads, followed by verb + subject.
2. Correct: A — Ang pasta gikaon sa pamilya.
   The object “ang pasta” is front-focused before the verb.
3. Correct: A — Si Pedro ang motabang sa pamilya ugma.
   Personal name with “Si,” then “ang” to mark the doer.
4. Correct: A — Kanus-a nimo bisitahan ang pamilya.
   Question adverb “Kanus-a” starts the sentence, then pronoun + verb.
5. Correct: A — Tungod sa salida nag-katawa ang pamilya.
   Cause phrase “Tungod sa salida” comes first; verb-subject follows.