presyo

Cebuano Word: presyo — price; cost; amount of money required to buy something

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun
• Meaning: the amount of money asked or paid for a product or service.
• Usage examples:
  1. Ang presyo sa bugas misaka. — “The price of rice went up.”
  2. Nangu-tana siya sa presyo sa tiket. — “She asked about the ticket price.”

2. Singular & Plural Forms

• presyo — singular “price”
• mga presyo — plural “prices” (never presyos)

3. Where to Use the Word in a Sentence

• Subject: Ang presyo taas karon. — “The price is high now.”
• Object: I-check ang presyo palihug. — “Please check the price.”
• Locative phrase: Nakasulat sa presyo tag ang kantidad. — “The amount is written on the price tag.”

4. Common Collocations

• presyo sa merkado — market price
• presyo sa gasolina — fuel price
• barato nga presyo — cheap price
• mga presyo sa baligya — sale prices
• presyo ug kalidad — price and quality

5. Detailed Usage

• Contexts: Used for goods (groceries, gadgets) and services (tickets, fees).
• Price inquiry: Tag-pila? often replaces the noun in speech, but presyo appears in writing or formal asking (Unsa ang presyo?).
• Modifiers: Attach adjectives with nga — ubos nga presyo “low price.”
• Financial reports: Presyo sa merkado may refer to stock or commodity prices.

6. Common Mistakes to Watch For

• • Writing presyos for the plural instead of mga presyo.
• • Dropping ang / sa when presyo is the sentence subject or object.
• • Forgetting nga after an adjective (ubos presyo ❌ → ubos nga presyo ✅).
• • Confusing presyo (tag-pila) with bayad (payment) or halin (sales revenue).

7. Conversational Phrases

1. Tag-pila ang presyo? — “How much is the price?”
2. Makasabot ka sa presyo? — “Can you adjust the price?”
3. Barato ra ang presyo, palita na. — “The price is cheap, buy it now.”
4. Ni-ubos ang presyo sa prutas. — “The fruit price went down.”
5. Ang presyo mag-depende sa kilo. — “The price depends on the kilo.”

8. Everyday Conversation Exchanges

Exchange 1
A: Tag-pila ang presyo sa mansanas?
B: Trenta pesos kada kilo.

Exchange 2
A: Ngano nga taas ang presyo karon?
B: Tungod sa gamay nga supply.

Exchange 3
A: Pwede ba ma-minus-an ang presyo?
B: Pwede kung daghan ka mupalit.

Exchange 4
A: Kinsa ang nag-set sa presyo?
B: Ang distributor mismo.

Exchange 5
A: Kanus-a usbon ang presyo sa pamasahe?
B: Sunod bulan pa daw.

Question–Answer Exercise

Part 1 — Five Questions

1. Asa makita ang presyo sa produkto?
   • A. Ang presyo produkto makita sa.
   • B. Makita sa produkto ang presyo.
   • C. Sa produkto makita ang presyo.
2. Unsa’y gipa-ubos sa presyo?
   • A. Ang kantidad gipa-ubos sa presyo.
   • B. Gipa-ubos sa presyo ang kantidad.
   • C. Sa presyo gipa-ubos ang kantidad.
3. Kinsa ang mo-tubag sa presyo ugma?
   • A. Si Mario ang mo-tubag sa presyo ugma.
   • B. Ugma si Mario mo-tubag ang sa presyo.
   • C. Ang si Mario ugma mo-tubag sa presyo.
4. Kanus-a nimo gi-usab ang presyo?
   • A. Kanus-a nimo gi-usab ang presyo.
   • B. Gi-usab nimo kanus-a ang presyo.
   • C. Ang presyo gi-usab nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-taas ang presyo?
   • A. Tungod sa inflation nag-taas ang presyo.
   • B. Ang presyo tungod sa inflation nag-taas.
   • C. Nag-taas tungod sa inflation ang presyo.

Part 2 — Correct Answers & Simple English Explanations

1. Correct: C — Sa produkto makita ang presyo.
   • Location phrase first; verb + subject follow.
2. Correct: B — Gipa-ubos sa presyo ang kantidad.
   • Verb phrase leads; the item affected comes after.
3. Correct: A — Si Mario ang mo-tubag sa presyo ugma.
   • Si marks the person; ang highlights him as the one responding.
4. Correct: A — Kanus-a nimo gi-usab ang presyo.
   • Question word leads; pronoun + verb + object follow.
5. Correct: A — Tungod sa inflation nag-taas ang presyo.
   • Cause phrase at the start; then verb-subject order.