programa

Cebuano Word: “programa”

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

Part of speech – Noun (“program, schedule, plan, show; software application”).
Meaning & usage – Refers to any organised set of activities (event programme), a radio/TV show, or a computer program.
Example sentences

• Unsa’y programa sa pista karong tuig? – What is the fiesta programme this year?
• Gipakita sa TV ang paborito kong programa kagabii. – My favourite show was on TV last night.
• Nag-install ko og bagong programa sa kompyuter. – I installed new software on the computer.
• Ang programa naglakip og sayaw ug drama. – The programme includes dance and drama.
• Wala pa nila nahuman ang programa sa proyekto. – They have not finished the project schedule yet.

2. Singular & Plural Forms

• Singular: programa
• Plural: mga programa – several programmes / pieces of software

3. Where You Would Use the Word in a Sentence

• Predicate-first (neutral subject): Kompleto na ang programa. – “The programme is complete.”
• Object: Basaha ang programa aron masabtan nimo ang daloy. – “Read the programme so you understand the flow.”
• Prepositional phrase: Nipasiugda sila sa programa alang sa kalinaw. – “They launched the programme for peace.”

4. Common Collocations

• bag-ong programa – new programme / new software
• programa sa TV – television show
• programa sa kalikupan – environmental programme
• mga programa sa gobyerno – government programmes
• programa sa kompyuter – computer program

5. Detailed Usage Notes

• For computer context, Cebuano speakers also borrow app or software, but programa remains understood.
• Verbs often paired: lunsad (launch), himo (make), plano (plan), human (finish).
• When talking about schedules, programa can equal Tagalog palatuntunan or English agenda.

6. Common Mistakes to Watch For

• Forgetting mga for plural: duha ka programa (no mga needed when counted) vs. daghang mga programa.
• Placing noun before predicate in neutral statements (Programa dako kaayo ✗).
• Mixing up meanings: thinking programa (show) equals prugrama (diet plan) – the latter is a joke spelling only.

7. Five Frequently Used Conversational Phrases

1. Unsa’y programa nimo karong weekend? – What’s your plan this weekend?
2. Human na ang programa sa seremonya. – The ceremony programme is finished.
3. I-update ang programa sa kompyuter. – Update the computer program.
4. Nindot ang ilang programa sa edukasyon. – Their education programme is good.
5. Tan-awa nato ang sunod nga programa sa TV. – Let’s watch the next TV show.

8. Five Everyday Conversation Exchanges

1. Q: Naa bay programa para sa bata sa inyong barangay?
   A: Oo, naa silay programa sa pagbasa matag Sabado. – Yes, they have a reading programme every Saturday.
2. Q: Gi-install ba nimo ang programa nga akong girekomenda?
   A: Oo, paspas kaayo modagan ang programa. – Yes, the program runs very fast.
3. Q: Sulit ba ang programa sa gym?
   A: Sulit jud kay kompleto ang ilang workout programa. – Definitely, their workout programme is complete.
4. Q: Magsugod ba ang programa sa alas otso?
   A: Oo, alas otso gyud magsugod ang programa. – Yes, the programme really starts at eight.
5. Q: Walay ba live nga programa karon?
   A: Wala, replay ra ang ipasalida karong gabii. – None; only a replay will be aired tonight.

9. Multiple-Choice Dialogue Questions

Q1. Gi-lunsad ba nila ang bagong programa sa eskuylahan?
A. Bagong programa gi-lunsad nila sa eskuylahan.
B. Gi-lunsad nila ang bagong programa sa eskuylahan.
C. Nila gi-lunsad ang bagong programa sa eskuylahan.

Q2. Nag-update ba ka sa programa sa kompyuter?
A. Sa kompyuter nag-update ka sa programa.
B. Nag-update ka sa programa sa kompyuter.
C. Ka nag-update sa programa sa kompyuter.

Q3. Maayo ba ang programa sa radyo kagabii?
A. Ang programa maayo sa radyo kagabii.
B. Programa maayo ang sa radyo kagabii.
C. Maayo ang programa sa radyo kagabii.

Q4. Mopadayon ba sila sa programa kon mag-ulan?
A. Mopadayon sila sa programa kon mag-ulan.
B. Sila mopadayon sa programa kon mag-ulan.
C. Sa programa mopadayon sila kon mag-ulan.

Q5. Walay ba programa sa plaza karong hapon?
A. Walay programa sa plaza karong hapon.
B. Programa walay sa plaza karong hapon.
C. Sa plaza karong hapon walay programa.

Answer Key

1. Q1 – Correct: B.
   • Reason: Verb Gi-lunsad first, subject nila follows, object phrase last.
   • Why A wrong: Starts with object; C places agent before verb.
2. Q2 – Correct: B.
   • Reason: Verb Nag-update leads, subject ka next, object phrase last.
   • Why A wrong: Location phrase first; C subject placed before verb.
3. Q3 – Correct: C.
   • Reason: Predicate adjective Maayo comes first, noun phrase follows.
   • Why A wrong: Noun phrase precedes predicate; B scrambled order.
4. Q4 – Correct: A.
   • Reason: Verb Mopadayon first, subject sila second, object phrase last.
   • Why B wrong: Subject starts clause; C fronts object phrase.
5. Q5 – Correct: A.
   • Reason: Negative predicate Walay programa leads, location phrase follows.
   • Why B & C wrong: They move the noun or location ahead of the predicate, breaking neutral order.