sakit

1 Part of speech, core meaning, usage, and example sentences

• Part of speech: adjective / noun / verb
• Core meanings:
  • adjective – “painful,” “aching,” “hurtful.”
  • noun – “pain,” “illness,” “disease.”
  • verb (masakit / nasakit) – “to feel pain,” “to get sick.”

Examples

1. Sakit ang akong ngipon karon buntag. – My tooth is painful this morning.
2. Sakit kaayo ang istorya nga iyang nadungog. – The story she heard is very hurtful.
3. Nag-amping ko aron malikayan ang sakit. – I take care to avoid disease.
4. Nasakit siya sa ubo ug sip-on. – He got sick with cough and colds.

2 Linking endings & derivational patterns

• Linkers
  • -ng before a consonant → sakit-ng pag-antos – painful suffering.
  • nga before a vowel / clarity → sakit nga kasinatian – painful experience.
• Degree & intensity
  • mas sakit – more painful.
  • pinakasakit – most painful.
  • sakit-sakit – somewhat painful.
  • sakit kaayo / sakit gyud – very painful / excruciating.
• Exclamation & abstracts
  • Kasakit oy! – So painful!
  • kasakit – pain, ache.
  • pagkasakit – the state of being painful.
• Verb relatives
  • masakit / nasakit / nagsakit – to hurt / fall ill.
  • pasakita! / pasakiton – to inflict pain.

3 Typical sentence placement

1. Predicate adjective: Ang pulso sakit. – The wrist is sore.
2. Modifier with linker: sakit nga pulso.
3. Complement after emphasis: Mao ni ang sakit nga kamatuoran. – This is the painful truth.

4 Common collocations

• sakit nga tiyan – stomachache
• sakit nga dughan – chest pain / heartache
• sakit nga balatian – serious illness
• sakit nga pulong – hurtful words
• sakit-sakit nga kalawasan – slight body ache

5 Detailed usage notes

“Sakit” covers physical pain (sakit nga ulo – headache), emotional hurt (sakit nga pagbati – painful feeling), and disease names (sakit sa kasing-kasing – heart disease). When used before a noun, attach the linker; drop the linker when it comes after the noun as predicate. Use mas / pinaka- for comparisons, and reduplication (sakit-sakit) tones it down. Verb forms (nasakit ko) show falling ill; imperative pasakita means “make it hurt.”

6 Common mistakes

• Forgetting the linker: ✗ sakit pulong → ✓ sakit nga pulong.
• Writing sakit mas instead of mas sakit.
• Splitting pinaka from the root: ✗ pinaka sakit → ✓ pinakasakit.
• Confusing sakit (ache) with sakto (correct).
• Dropping the hyphen in reduplication: ✗ sakitsakit → ✓ sakit-sakit.

7 Five everyday phrases

1. Kasakit sa akong likod, mopalit ko’g pain patch. – My back hurts so much; I’ll buy a pain patch.
2. Mas sakit kung dili ka mopahuway. – It hurts more if you don’t rest.
3. Pinakasakit gyud ni nga panumduman para nako. – This is truly the most painful memory for me.
4. Sakit-sakit ra ang pil-ok; pwede ra malubag. – The sprain is only a bit painful; it can heal soon.
5. Nasakit ko gamay sa tutunlan, inom sa ko’g salabat. – My throat is a little sore; I’ll drink ginger tea.

8 Five mini-dialogues (Cebuano ↔ English)

1. Q: Sakit ba ang bakuna? – Does the vaccine hurt?
   A: Gamayon ra, sakit-sakit lang sa sinugdan. – Just a little; only slightly painful at first.
2. Q: Ngano mas sakit man ang tuhod sa tugnaw? – Why does the knee hurt more in the cold?
   A: Mas sakit kay nag-tighten ang mga ugat sa tugnaw. – It hurts more because the vessels tighten in the cold.
3. Q: Asa ang pinakasakit nga parte sa therapy? – Which part of the therapy is the most painful?
   A: Ang stretching mao’y pinakasakit pero kinahanglanon. – The stretching is the most painful but necessary.
4. Q: Sakit-sakit na ba ang pilok human sa pahilot? – Is the sprain still a bit painful after massage?
   A: Dili na kaayo; maayo nag gamay. – Not much now; it’s getting better.
5. Q: Unsaon nato pag-pasakit sa tono sa kanta? – How do we add a painful (sorrowful) tone to the song?
   A: Gamitan nato og minor chord progression. – Let’s use a minor chord progression.

9 Multiple-choice dialogue questions

Q1. Sakit ba ang imong ulo?
A. Sakit ulo kaayo ang akong.
B. Sakit kaayo ang akong ulo.
C. Ulo sakit kaayo ang akong.

Q2. Asa ang mas sakit, ang likod o ang tuhod?
A. Mas sakit ang likod kaysa tuhod.
B. Tuhod kaysa likod ang mas sakit.
C. Mas sakit kaysa likod ang tuhod.

Q3. Pinakasakit ba kini nga parte sa istorya?
A. Pinakasakit kini nga parte sa istorya.
B. Kini pinakasakit parte sa istorya.
C. Parte kini pinakasakit sa istorya.

Q4. Ngano sakit ra imong pagbati karon?
A. Sakit ra akong pagbati kay naghila ko gabii.
B. Akong pagbati sakit ra kay naghila ko gabii.
C. Naghila ko gabii pagbati sakit ra ako kay.

Q5. Kinsa’y naay sakit-sakit nga reklamo sa serbisyo?
A. Naay si Ben sakit-sakit reklamo.
B. Si Ben naay sakit-sakit nga reklamo.
C. Reklamo sakit-sakit naay si Ben.

Answer key

• Q1 – B Order: predicate sakit kaayo then subject. A & C mix up article placement.
• Q2 – C Pattern “Mas sakit kaysa X ang Y.” Options A & B misplace comparative parts.
• Q3 – A Pinakasakit right before kini with linker clause; B & C mis-order demonstrative or noun.
• Q4 – A Predicate first, cause after; B and C jumble subject-predicate sequence.
• Q5 – B Correct “naay + subject + description.” A & C break that structure.