sud-an

Cebuano Word: sud-an — viand; any main dish eaten with rice

1. Part of Speech, Meaning, Usage, and Example Sentences

• Part of speech: noun
• Meaning: the savory dish (meat, fish, vegetables) that accompanies rice in a meal.
• Usage examples:
  • Ang sud-an karon adobo sa baboy. — “Today’s viand is pork adobo.”
  • Giparesan niya og sud-an ang kan-on. — “She paired the rice with a dish.”

2. Singular & Plural Forms

3. Where You Would Use the Word in a Sentence

• Subject: Ang sud-an lami ug baho. — “The dish smells and tastes delicious.”
• Object: Pagkuha og sud-an palihug. — “Please get some viand.”
• Locative / complement: Daghang sud-an sa buffet. — “There are many dishes at the buffet.”

4. Common Collocations

• bag-ong lutong sud-an — freshly cooked dish
• sud-an sa panihapon — supper viand
• mga sud-an sa pista — fiesta dishes
• kulang ang sud-an — lacking viand
• sud-an ug kan-on — viand and rice

5. Detailed Usage

• Central to Filipino meals: rice + sud-an.
• Specific types: sinigang nga sud-an, prito nga sud-an.
• Verbs: luto (cook), kuha (get), hatag (serve).
• Quantity: gamay nga sud-an (small serving) or daghang sud-an (plenty of dishes).

6. Common Mistakes to Watch For

• • Writing sud-ans for plural instead of mga sud-an.
• • Dropping the article og / ang / sa when sud-an is object or subject.
• • Using sud-an for snacks (meryenda) or dessert—keep it to main dishes.
• • Forgetting nga after adjectives (dako sud-an ❌ → dakong sud-an ✅).

7. Conversational Phrases

1. Unsay sud-an karon? — “What’s the dish today?”
2. Kuhaa ko’g sud-an, palihug. — “Get me some viand, please.”
3. Hurot na ang sud-an sa kaldero. — “The dish in the pot is finished.”
4. Lami kaayo ning sud-an! — “This viand is very tasty!”
5. Mag-luto pa ta’g lain nga sud-an. — “Let’s cook another dish.”

8. Everyday Conversation Exchanges

Exchange 1
A: Asa ka nagpalit sa sud-an?
B: Sa karinderya sa kanto.

Exchange 2
A: Kinsa nagluto sa sud-an nga ginataan?
B: Si Mama ra.

Exchange 3
A: Unsa’y paborito nimo nga sud-an?
B: Tinolang isda gyud.

Exchange 4
A: Ngano nga kulang ang sud-an?
B: Daghan kaayong bisita ni-abot.

Exchange 5
A: Kanus-a ka magluto og sunod nga sud-an?
B: Ugma sa buntag pa.

Question–Answer Exercise

Part 1 – Five Questions

1. Asa gibutang ang sud-an sa lamesa?
   A. Ang sud-an sa lamesa gibutang.
   B. Sa lamesa gibutang ang sud-an.
   C. Gibutang ang sud-an sa lamesa.
2. Unsa’y gidugang sa sud-an?
   A. Gidugang ang patatas sa sud-an.
   B. Sa sud-an gidugang ang patatas.
   C. Ang patatas gidugang sa sud-an.
3. Kinsa ang mo-hatag og sud-an karon?
   A. Si Carla ang mo-hatag og sud-an karon.
   B. Karon si Carla mo-hatag ang sa sud-an.
   C. Ang si Carla karon mo-hatag og sud-an.
4. Kanus-a nimo gi-init ang sud-an?
   A. Gi-init nimo kanus-a ang sud-an.
   B. Kanus-a nimo gi-init ang sud-an.
   C. Ang sud-an gi-init nimo kanus-a.
5. Ngano nga nag-huot ang sud-an sa plato?
   A. Tungod sa daghang gulay nag-huot ang sud-an sa plato.
   B. Ang sud-an sa plato tungod sa daghang gulay nag-huot.
   C. Nag-huot tungod sa daghang gulay ang sud-an sa plato.

Part 2 – Correct Answers

1. Correct: C — Gibutang ang sud-an sa lamesa.
   • Verb–subject–location: natural Cebuano order.
2. Correct: C — Ang patatas gidugang sa sud-an.
   • Highlights the added ingredient before the verb phrase.
3. Correct: A — Si Carla ang mo-hatag og sud-an karon.
   • Si marks the name; ang shows she is the giver.
4. Correct: B — Kanus-a nimo gi-init ang sud-an.
   • Question word first; pronoun-verb-object follow.
5. Correct: A — Tungod sa daghang gulay nag-huot ang sud-an sa plato.
   • Cause phrase in front; verb-subject after.