1 Part of speech, meaning, usage, and sample sentences
Part of speech: adjective
Core meaning: “sweet,” referring to taste (tam-is nga kape – sweet coffee) or, figuratively, something pleasant (tam-is nga pahiyom – sweet smile).
Example sentences
- Tam-is kaayo ang mangga sa Bohol. – Mangoes in Bohol are very sweet.
- Ganahan ko og tam-is nga tsaa kung buntag. – I like sweet tea in the morning.
- Tam-is ang iyang tingog sa kanta. – Her singing voice is sweet.
- Nitamis ang hangin human sa ulan. – The air smelled sweet after the rain.
2 Linkers and derivational patterns
- Linkers
- Degree & intensity
- Exclamatory & abstract forms
- Katam-is oy! – How sweet!
- katam-ison – sweetness.
- pagkatam-is – the state of being sweet.
- Verb-like forms
- mutam-is / nitam-is / nagtamis – to become sweet.
- patam-isa! / patam-ison – sweeten something.
3 Sentence positions
- Predicate: Ang tsaa tam-is. – The tea is sweet.
- Modifier with linker: tam-is-ng tsaa.
- Complement after emphasis: Mao ni ang tam-is nga bahin sa prutas. – This is the sweet part of the fruit.
4 Common collocations
- tam-is nga pagkaon – sweet food
- tam-is nga pahiyom – sweet smile
- tam-is nga humot – sweet fragrance
- tam-is nga mensahe – sweet message
- tam-is-tam-is nga lasa – mildly sweet taste
5 Detailed usage notes
“Tam-is” primarily marks sugary taste but extends to scents (tam-is nga baho – sweet smell) and metaphorical pleasantness (tam-is nga pulong – sweet words). Use a linker when it directly precedes a noun; omit it in predicate position. Mas / pinaka- form the comparative and superlative. Reduplication (tam-is-tam-is) weakens the intensity (“on the sweet side”). Verb forms (nitam-is) describe something turning sweet, e.g., fruit ripening.
6 Frequent mistakes
- Leaving out the linker: ✗ tam-is kape → ✓ tam-is-ng kape.
- Writing tam-is mas instead of mas tam-is.
- Splitting pinaka from the root: ✗ pinaka tam-is → ✓ pinakatam-is.
- Using tam-is to mean “cute” (use cute or nindot).
- Dropping hyphens in reduplication: ✗ tamistamis → ✓ tam-is-tam-is.
7 Five everyday phrases
- Katam-is sa imong pahiyom—makapahilum sa kasuko! – Your sweet smile can calm anger!
- Mas tam-is kung dugangan nimog dugos. – It’s sweeter if you add honey.
- Pinakatam-is gyud ning tsokolate sa merkado. – This is truly the sweetest chocolate on the market.
- Tam-is-tam-is ra ang kape; sakto ra sa akong lami. – The coffee is just a touch sweet—perfect for me.
- Mutam-is ra ang saging kung hinog na kaayo. – Bananas get sweet once fully ripe.
8 Five short conversations
- Q: Tam-is ba ang biko sa karinderya? – Is the sticky rice cake at the eatery sweet?
A: Oo, tam-is kaayo; daghan kaayong latik. – Yes, very sweet; lots of coconut caramel. - Q: Ngano mas tam-is man ning orange? – Why is this orange sweeter?
A: Mas tam-is kay gikan kini sa Valencia variety. – Sweeter because it’s the Valencia variety. - Q: Asa ang pinakatam-is nga prutas sa tindahan? – Which fruit is the sweetest in the store?
A: Ang mangga nga Carabao ang pinakatam-is. – The Carabao mango is the sweetest. - Q: Tam-is-tam-is na ba ang bayabas kung pink na ang sulod? – Is guava already sweet when the inside turns pink?
A: Oo, timailhan na nga lami na kaayo. – Yes, that means it’s already tasty. - Q: Unsaon nato pag-tam-is pa sa sauce? – How do we sweeten the sauce more?
A: Patam-isa gamit ug muscovado sugar. – Sweeten it with muscovado sugar.
9 Multiple-choice dialogue questions
Q1. Tam-is ba ang imong kape?
A. Oo, kape tam-is kaayo ang akong.
B. Oo, tam-is kape kaayo ang akong.
C. Oo, tam-is kaayo ang akong kape.
Q2. Asa ang mas tam-is, ang mangga o ang saging?
A. Mas tam-is kaysa mangga ang saging.
B. Mas tam-is ang mangga kaysa saging.
C. Mangga kaysa saging ang mas tam-is.
Q3. Pinakatam-is ba kini nga dessert sa menu?
A. Oo, pinakatam-is kini nga dessert sa menu.
B. Oo, dessert kini pinakatam-is sa menu.
C. Oo, kini pinakatam-is dessert sa menu.
Q4. Ngano tam-is ra ang imong tsaa?
A. Tam-is ra akong tsaa kay nagdugang ko ug asukal.
B. Tsaa tam-is ra akong kay nagdugang ko asukal.
C. Nagdugang ko ug asukal mao tam-is ra akong tsaa.
Q5. Kinsa’y naay tam-is-tam-is nga bino?
A. Si Carlo naay tam-is-tam-is nga bino.
B. Naay si Carlo tam-is-tam-is bino.
C. Bino tam-is-tam-is naay si Carlo.
Answer key & explanations
- Q1 – C → Correct Cebuano order: predicate tam-is kaayo then subject. A & B lack proper article placement.
- Q2 – B → Uses standard comparative pattern “Mas tam-is ang X kaysa Y.” A & C invert components incorrectly.
- Q3 – A → Pinakatam-is directly before kini and linked to the noun; B & C mis-order demonstrative or noun.
- Q4 – C → Predicate follows causal clause smoothly; A acceptable but we chose C as the model answer; B jumbles order.
- Q5 – A → Follows “naay + subject + description.” Other options break this structure.
