▸ 1. Part of Speech & Meaning
• Part of speech: numeral / determiner
• Meaning: “six hundred (600)”
Unom ka gatos ka estudyante ang misalmot.
→ Six hundred students took part.
Nag-order ko og unom ka gatos ka empanada.
→ I ordered six hundred empanadas.
Unom ka gatos ra ko ka minuto nag-hulat.
→ I waited only six hundred minutes.
▸ 2. Native or Spanish?
- Native (Cebuano): unom ka gatos
- Spanish-based: saisyentos / sisyentos (from seiscientos)
▸ 3. How the Two Sets Are Used
Usage scene | unom ka gatos | saisyentos |
---|---|---|
Counting people / objects | ✓ | — |
Prices, phone digits, codes | — | ✓ |
Ordinal form | ika-unom ka gatos (600ᵗʰ) | Spanish ordinals almost never said |
▸ 4. Practical Patterns with unom ka gatos
unom ka gatos ka + Noun
Unom ka gatos ka tiket among gipalit.
- Short phrases • unom ka gatos ra = only 600 • unom ka gatos pa = 600 more
- Frequency Unom ka gatos ka beses siya mi-praktis sa tuig.
- Ordinal ika-unom ka gatos = 600ᵗʰ
▸ 5. Five Common Pitfalls
- Missing ka → ✗ unom ka gatos pan
- Double plural → ✗ unom ka gatos ka mga tawo
- Switching to sais yentos in the same native sentence
- Reversing order → ✗ pan unom ka gatos ka
- Using cardinal instead of ordinal when ranking (sa ika-unom ka gatos ka adlaw, not sa unom ka gatos adlaw)
▸ 6. Quick Collocations
- unom ka gatos ka ___ — six-hundred …
- unom ka gatos ra — only 600
- unom ka gatos pa — 600 more
- ika-unom ka gatos — 600ᵗʰ
- sa unom ka gatos ka adlaw — in 600 days
▸ 7. Learner Alerts
- Money & phone numbers are usually read saisyentos or English “six hundred.”
- Pronounce /U-nom ka GA-tos/ (stress U-nom, GA).
- Avoid Tagalog anim-na-daan in Cebuano speech.
- Use mga, hapit for rough estimates.
▸ 8. Handy Phrases
- Unom ka gatos ra mi kabuok karon. — “We’re only six-hundred now.”
- Pwede ko mangayo og unom ka gatos pa ka kutsara? — “May I have six-hundred more spoons?”
- Unom ka gatos na lang ang nahibilin. — “Only six-hundred remain.”
- Magkita ta mga unom ka gatos ka oras gikan karon. — “Let’s meet about 600 hours from now.”
- Unom ka gatos ka beses nako gisulayan—nakaya ra gyud! — “I tried 600 times and finally did it!”
▸ 9. Mini-Dialogues (Cebuano ⇄ English)
# | A (Question) | B (Answer) |
---|---|---|
1 | Tag-pila ang unom ka gatos ka mangga? | ₱3 000 ra tanan. — “Just ₱3,000 for all 600.” |
2 | Unom ka gatos ba ka adlaw ka mag-bakasyon? | Dili, upat ka gatos ra. — “No, just 400 days.” |
3 | Naa kay unom ka gatos ka tiket? | Wala, lima ka gatos ug siyamnapu ra ang nabilin. — “Only 590 left.” |
4 | Unom ka gatos na ka tuig ta nag-kaila? | Sobra pa na! Unom-gatos pa lang. — “Not yet—only 600 years so far!” |
5 | Mopalit ta og unom ka gatos ka botelya? | Daghan ra; tulo ka gatos lang sa. — “Too many; let’s buy 300 first.” |
▸ 10. Multiple-Choice Dialogue Questions
(Each question includes unom ka gatos; pick the single declarative answer with correct word order.)
Q1. Unom ka gatos ba ka libro imong gipalit?
A. Libro unom ka gatos ka akong gipalit.
B. Unom ka gatos ka libro akong gipalit.
C. Gipalit ko unom ka gatos ka libro.
Q2. Unom ka gatos ba mo ka adlaw mag-puyo dinhi?
A. Mag-puyo dinhi mo unom ka gatos ka adlaw.
B. Dinhi unom ka gatos ka adlaw mo mag-puyo.
C. Mo mag-puyo dinhi unom ka gatos ka adlaw.
Q3. Unom ka gatos ba ka bata ang nag-dula sa gawas?
A. Unom ka gatos ka bata nag-dula sa gawas.
B. Sa gawas nag-dula unom ka gatos ka bata.
C. Nag-dula unom ka gatos ka bata sa gawas.
Q4. Unom ka gatos ba ta ka botelya ang paliton?
A. Botelya unom ka gatos ka paliton ta.
B. Paliton ta unom ka gatos ka botelya.
C. Ta unom ka gatos ka botelya paliton.
Q5. Unom ka gatos ba sila ka beses ni-adto didto?
A. Unom ka gatos ka beses sila didto ni-adto.
B. Didto sila unom ka gatos ka beses ni-adto.
C. Ni-adto sila didto unom ka gatos ka beses.
▸ Answer Key & Quick Reasons
Q | Correct | Why it’s correct |
---|---|---|
1 | C | Verb + object; numeral phrase after verb. |
2 | A | Natural order: verb → place → subject → numeral. |
3 | A | Subject phrase then verb; B/C shift adverbial awkwardly. |
4 | B | Imperative Paliton ta followed by full object. |
5 | C | Frequency phrase fits best at sentence end. |
« Back to Glossary Index